Tímarit Máls og menningar - 01.09.1959, Side 55

ÍSLENZKAR FORNSÖGUR ERLENDIS
ast hafa verið þýddar úr latínu, en þó
eru enn til nokkrar, sem bera það
greinilega meS sér, aS þær eru þýddar
úr engil-saxnesku, enda var mikiS um
ensk áhrif á íslenka kristni framan af.
Jón biskup hefur orSiS aS finna ein-
hverja kristilega skemmtun í baráttu
sinni gegn dönsum, og lestur helgra
manna sagna í heimahúsum hefur ver-
iS nærtækur staSgengill. Ahrif Jóns
á íslenzka sagnaskemmtun eru því
óbein. Tvennt var þaS, sem virSist
hafa korniS íslenzkri sagnaskemnitun
og sagnaritun á rekspöl. Annars veg-
ar eru ritstörf fræSimanna sunnan-
lands, þeirra Sæmundar og Ara, og
hins vegar er nýbreytni tveggja
sagnamanna vestanlands, Ingimundar
Einarssonar og Hrólfs frá Skáhnar-
nesi, sem ruddu sagnaskemmtuninni
braut meS því aS rita skemmtisögur
og lesa þær upp í fjölmennri brúS-
kaupsveizlu. Þegar þessi undirstaSa
hafSi veriS lögS, sá þjóSin um aS
fullkomna verkiS. Sagnaskemmtun
komst í tízku, og hinir fjölmörgu
óþekktu höfundar sagnanna voru
einkum aS fullnægja eftirspurn eftir
góSu skemmtiefni. Islendingar sömdu
einnig fræSirit um sögu sína og ann-
arra þjóSa, en þau höfSu minna hlut-
verki aS gegna, enda urSu þau ekki
alþjóSareign fyrr en á síSustu manns-
öldrum, og er þó vafasamt, aS svo sé
enn. Sögurnar voru ekki einungis
skapaSar handa þjóSinni, hitt má
einnig til sanns vegar færa, aS þjóSin
sé höfundur þeirra, því aS hún mun
hafa ráSiS allmiklu um þaS, hvaS var
ritaS og hvernig. Höfunda fornsagna
vorra mun naumast hafa óraS fyrir
því, hve langlíf verk þeirra urSu og
hve víSa þau myndu berast. Og efa-
laust hefSi Hrólfi frá Skálmarnesi
veriS skemmt, ef hann hefSi vitaS, aS
saga hans af Hrómundi Gripssyni
myndi síSar verSa notuS til aS
skemmta norskum konungi, og efni
hennar notaS í færeyska, norska og
danska dansa.
[Ath. Kaflarnir úr ritum þeirra Saxós og Þjóðreks munks eru þýddir af Guðmundi Finn-
bogasyni og birtir í bók hans: Islendingar. Eg hef á ýmsan hátt stuðzt við rit eftir þá Jón
Þorkelsson, Jón Helgason, Einar 01. Sveinsson og Knut Liestöl, en þó hef ég lagt annan
skilning en þeir á mörg atriði, og enginn má kunna þá um þær skoðanir, sem hér er haldið
fram og brjóta í hág við kenningar þessara ágætu fræðimanna.]
149