Tímarit Máls og menningar - 01.12.1967, Síða 3

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR • 28. ÁRG. 1967
HEFTI • DES.
Neyðarástand?
I útvarpsumrœðu um fjárlög 1968, sem jór fram 19. október í haust, mátti
heyra fjármálaráðherrann ávarpa þjóðina svofelldum orðum: „Allir vona
... að gifta þjóðarinnar reynist nœg til þess að fá nœgilega samstöðu um
nauðsynlegar ráðstafanir lil þess að fleyta þjóðinni yfir þá alvörutíma, sem
hún nú lijir á ... Það, sem meginmáli skiptir er ... að gera sér grein fyrir
því, að það er framtíð þjóðarinnar sem er hér í veði, ef ekki tekst að leysa
þessi mál á giftusamlegan hátt.“ -— Mörgum mun hafa hnykkt við að heyra
aðra eins neyðaryjirlýsingu af vörum eins valdamesta manns þessa lands.
Það er ólítið furðuejni að heyra íhaldsþingmann, viðreisnarráðherra, tjá
áhyggjur sínar út af framtíð þjóðarinnar, á áttunda ári „viðreisnarinn-
ar“. Hvað er nú orðið um allt steigurlœtið, alla borginmennskuna? Árum
saman hefur verið liamrað á því, jafnvel í hinum virðulegustu og frœðileg-
ustu ritum, að „heilbrigði“ viðskiptaháttanna og „frelsi“ innflutningsins, sem
komið hafi verið á með „viðreisninni“, vceru það allsherjarmeðal sem mundi
ekki aðeins lœkna allar meinsemdir efnahagslífsins heldur einnig búa þjóð-
inni glœsilega framtíð nokkurnveginn sjálfkrafa; stundum hefur jafnvel mátt
skilja að allur galdurinn vœri fólginn í því að þjóðin tileinkaði sér til fulls
„neyzluvenjur nágrannalandanna“. „Viðreisnin“ hefur að vísu ekki neitað
því að tímabundnir örðugleikar gœtu steðjað að, en œvinlega hefur kveðið
við að sá grundvöllur sem hún og þar með þjóðin stœði nú á, vœri svo
traustur að hann gœti varla bilað ef sama stefna fengi að ráða áfram. Þeir
sem hafa látið í Ijós ótta um að tímanleg og andleg velferð þjóðarinnar yrði
ekki tryggð með einum saman átrúnaðinum á „jafnvœgisöfl hins frjálsa
markaðar“ haja ekki beinlínis átt upp á pallborðið hjá viðreisnarvaldhöfum;
slík áslœðulaus bölsýni hefur margsinnis verið höfð að háði og spotti.
í annan stað hljóta menn að velta því fyrir sér hversvegna fjármálaráð-
herrann telur ástœðu til þess einmitt núna að ugga um framtíð þjóðarinnar.
Því að uggur hans mun ekki stafa af aldarfjórðungs hersetu og ekki af auknu
öngþveiti íslenzks menningarlífs, ekki af almennu ómagahugarfari samherja
hans, lieldur einvörðungu af slœmum markaðskjörum, óhagstœðum verzlun-
20 TMM
305