Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Page 109

Haraldur Jóhannsson
Alþjóðlega tollasamþykktin
1. FyrirhuguS alþjóðleg viðskiptastofnun
Alþjóðleg ráðstefna um verzlun og at-
vinnu, sem haldin var á vegum Sameinuðu
þjóðanna í Havana veturinn 1947'—1948,
samiþykkti stofnskrá Alþjóðlegrar við-
skiptastofnunar, sem þá var á döfinni.
Havana-stofnskráin vaTð rakin til Atlanz-
hafs-yfirlýsingarinnar sem samþykktimar á
ráðstefnunni í Bretton Woods.
I síðari heimsstyrjöldinni, þegar Banda-
ríkin tóku að veita Bretlandi stuðning með
láns- og leigukjörum, höfðu þessi tvö lönd
gert með sér samkomulag um gagnkvæman
stuðning. I samkomulaginu var fram tekið,
að bæði löndin stefndu að því að treysta
efnahagsleg samskipti þjóða á milli. „í
því augnamiði skulu sett ákvæði um sam-
ræmdar ráðstafanir Bandaríkja Norður-
Ameríku og Sameinaða konungsríkisins,
sem öllum löndum svipaðs sinnis stendur
til boða hlutdeild að, um viðhlítandi að-
gerðir á innlendum og erlendum vettvangi,
er miði að aukningu framleiðslu, atvinnu,
skipta og neyzlu vara, sem eru efnahags-
legur grundvöllur frelsis og velmegunar
allra þjóða; að afnámi hvers konar mis-
jöfnunar í alþjóðlegum viðskiptum og
skerðingu tolla og annarra verzlunarhafta.
(7. grein)“. Þessi ákvæði voru felld inn í
hliðstæða samninga Bandaríkjanna við
þrettán önnur ríki.
Ríkisstjórnir bandamanna áttu jafnframt
með sér viðræður um gerð alþjóðlegs sam-
komulags um viðskipti. Bandarískir, brezk-
ir og kanadiskir emhættismenn lögðu síðan
á ráð um gerð þess. Ráðstefnan í Bretton
Woods samþykkti ennfremur ályktun um
alþjóðlegt samkomulag um viðskipti. „í
því skyni að skapa í efnahagslegum sam-
skiptum þjóða á milli skilyrði þess, að
tilætluðum árangri nái (Alþjóðlegi gjald-
eyris-)sjóðurinn og meginstefna (aðildar-
ríkjanna) í efnahagsmálum“, voru ríkis-
stjórnir aðildarlandanna að ráðstefnunni
ihvattar til þess í ályktuninni „að leitast við
að komast að samkomulagi sem fyrst um
stefnumið og leiðir til að draga sem mest
úr höftum á alþjóðlegum viðskiptum og
að stuðla með öðrum hætti að verzlunar-
samskiptum sér til gagnkvæmra hagsbóta."
Bandaríkin gáfu út „Tillögur um aukn-
ingu verzlunar og atvinnu um heim allan“,
meðan þau sömdu við Bretland um Brezk-
bandarísku fjármálasamþykktina. Skjöl
þessi voru bæði birt 6. desember 1945. Á
fyrsta fundi Efnahagslegs og félagslegs
ráðs Sameinuðu þjóðanna í London í upp-
hafi árs 1946 báru Bandaríkin fram tillög-
ur um samankvaðningu alþjóðlegrar ráð-
stefnu um verzlun og atvinnu. Ráðið sam-
þykkti tillöguna einum rómi. Vorið 1946
sendu Bandaríkin „Drög að stofnskrá Al-
þjóðlegrar viðskiptastofnunar" til land-
anna, sem fulltrúa áttu í undirbúnings-
nefnd ráðstefnunnar. Til fyrstu funda
sinna kom undirbúningsnefndin saman í
203