Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Qupperneq 116

ITmsagnir um bæknr
Frá sag'nfrœði til skáld-
skapar
ÁriS 1953 kom út í ritsafninu Nordisk
kultur bókmenntasaga NorSmanna og Is-
lendinga fyrir siSaskipti. Höfundar henn-
ar voru prófessorarnir Jón Helgason og
SigurSur Nordal. Bókin var merkisviS-
burSur í sögu norrænna bókmenntarann-
sókna og er enn f dag bezta yfirlitsrit um
íslenzkar fornbókmenntir, sem völ er á.
Hlutur SigurSar Nordals í bók þessari
var ritgerS um lausamálsbókmenntir fom-
ar og nefndist Sagalitteraturen. Var hún
góSu heilli gefin út í íslenzkri þýSingu á
árinu sem leiS og má teljast vonum
seinna.1
Höfundur fylgir bókinni úr hlaSi meS
stuttum formála, þar sem hann gerir m. a.
grein fyrir tildrögum ritsins og takmörk-
un efnis. Vegna þess hve höfundum bók-
menntasögunnar var i upphafi naumt rúm
skammtaS varS SigurSur aS sleppa mörgu,
sem rit af þessu tagi mátti raunar alls ekki
án vera, þar sem því var ætlaS aS kynna
bókmenntagrein eins og íslendingasögur.
Hér er t. a. m. fátt aS finna um sameigin-
leg einkenni sagnanna í list og lífsskoS-
unum svo og sérkenni einstakra sagna.
Höfundur segir, aS fyrir sér hafi vakaS
„aS gera tilraun til þess aS raSa sögunum,
1 SigurSur Nordal: Um íslenzkar jorn-
sögur. Árni Björnsson þýddi. Mál og menn-
ing 1968. 178 bls.
einkanlega fortíSarsögunum, sem næst því,
er sennilegur ritunartími þeirra segSi til“.
Þannig er ritiS fyrst og fremst bókmennta-
saga, niSurstöSur af áratuga athugunum og
rannsóknum á uppruna og þróun íslenzkr-
ar sagnaritunar. ÞaS var samiS 1938—39,
en endurskoSaS og frá því gengiS aS fullu
1948. I þessari útgáfu er þaS óbreytt aS
efni.
En þess má ekki vænta, aS vísindarit
þoli tímans tönn eins og t. d. góSur skáld-
skapur. Þessi bók hlýtur aS gjalda þess, aS
hún hefur ekki veriS endurskoSuS í Ijósi
þeirrar þekkingar, sem aflaS hefur veriS,
síSan hún var skrifuS. Enn augljósari verS-
ur þessi ágalli, þegar hafSur er í huga sá
frumtilgangur þessarar útgáfu, aS stúdent-
ar viS Háskólann hefSu hennar not. Jafn-
framt endurskoSun hefSi þá þurft aS
skýra frá fleiri rannsóknum og vísa til
fjölda rita bæSi gamalla og nýrra, auk
þess sem nafnaskrá hefSi veriS sjálfsögS.
SkoSanir fræSimanna á uppruna og
sköpun íslendingasagna eru sem kunnugt
er sundurleitar og vafasamt, aS þar hafi
enn veriS höggviS á hnútinn. Um þær
skoSanir er lítiS fjallaS í bók Nordals, en
hún er skrifuS í anda einnar þeirra, hinn-
ar svonefndu bókfestukenningar, en hún
leggur áherzlu á sögurnar sem verk rit-
höfunda og gerir ráS fyrir, aS margar
þeirra lúti fremur lögmálum skáldskapar
en sagnfræSi. SigurSur Nordal er ekki
höfundur þessarar kenningar, en margir
210