Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 83

RœtSa á Víetnamfundi
Fólki leiðast þessar fréttir um morð og napalm, árásir og undanhald,
kvalir og pínu. Fátt sannar okkur fremur óeðli tímanna. Endurtekning
hryllinganna sljóvgar fólk og í staðinn fyrir að finna til með þeim kvöldu,
reiðist það yfir því að vera minnt á hörmungarnar.
í reynd er löngu búið að segja allt um Víetnam. Það er búið að fordæma
árás Bandaríkjamanna, lýsa sögulegri þróun landsins og gangi stríðsins,
fólsku, kvölum, pyndingum, ránum, morðum, nauðgunum, spillingu,
sprengjukasti, napalm, og öllu því sem fyrir getur komið í stríði.
Það er engu við að bæta. Allir eru löngu búnir að fá nægilegt að vita til að
geta tekið afstöðu. Þeir sem ekki hafa gert það enn, munu vart gera það héðan
í frá. Hjá slíku fólki er sannleikurinn hjákona yfirvaldsins.
En hvað kemur þetta stríð okkur við? Ég ætla ekki að gera því skóna, að
við sem hér erum finnum svo fjarskalega mikið til með þjáningum fólksins
þar. í okkar nánasta umhverfi er líka fólk sem þjáist, og kippa sér ekki allir
upp við það.
Nei — það er ekki fyrst og fremst mannúð heldur opnaði þetta stríð augu
okkar fyrir blekkingu eigin umhverfis og varð æskufólki hvöt og fordæmi
til athafna og haráttu.
Svo mikil er oft lágkúra okkar, við þurfum blóðugt stríð til að hreinsa til
í kollinum á okkur. Þetta eru ómennskir tímar.
Þetta stríð opnaði augu okkar fyrir þeirri staðreynd, að við höfðum gert
frelsið að goðsögn. Þjóðfélag okkar fullyrti og við höfðum ekkert sérstakt út
á það að setja — að það hefði þegar uppfyllt æðstu kröfu mannsandans —
FRELSIÐ. Siðferðileg tiltrú þegnanna á slíkt þjóðfélagsskipulag hlýtur að
vera firna sterk.
En þetta stríð afhjúpaði þá staðreynd að forystuland frelsisins lagði sig í
líma við að drepa í dróma frelsisbaráttu sárfátækrar og langkúgaðrar bænda-
þjóðar sem var svo ósvífin að heimta frelsi og sjálfsákvörðunarrétt.
Og þegar Bandaríkin sögðust vera að verja frelsi okkar í Víetnam, þá
sauð endanlega uppúr, því þá var þetta orðið okkar stríð, og við urðum að
taka afstöðu.
Og svo er það hitt, það sem kalla má siðferðilega reiði. Óréttlætið fyllir
huga okkar smán og okkur finnst við hafa verið svikin.
En smánin og reiðin eru upphaf byltingarkennds hugarfars, hugarfars sem
tortryggir allt og dregur flest í efa, en bylting er hugarástand, ekki kröfu-
göngur eða pólitísk slagorð.
11 TMM
161