Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 9

Merking hugtaksins ,vinstri'
Hvers vegna er þá útópían skilyrði byltingarsinnaðrar hreyfingar? Vegna
þess að til er mikil söguleg reynsla, sem er að meira eða minna leyti falin
í hinni félagslegu vitund, reynsla sem kennir að takmörk sem ekki verða
gerð að veruleika núna, nást ekki ef þau eru ekki orðfærð á meðan ekki er
hægt að framkvæma þau. Með öðrum orðum, það sem er ómögulegt núna,
verður yfirleitt aðeins mögulegt ef það er orðfært á meðan það er álitið
ómögulegt. Óbein sönnun er sú staðr<|jynd, að fjöldi af endurbótum mun
aldrei ná byltingarkenndu takmarki, og að endurbótasinnuðum flokki, hversu
sjálfum sér samkvæmur sem hann er, mun aldrei takast að framkvæma bylt-
inguna óséð. Tilvera útópíunnar sem útópíu er nauðsynleg forsenda þess,
að hún hœtti einhvern tíma að vera útópía.
Byltingarsinnuð hreyfing getur ekki orðið til við framkvæmd byltingar,
vegna þess að ef ekki væri til byltingarsinnuð hreyfing, þá yrðu engar bylt-
ingar. En svo lengi sem hin byltingarkennda framkvæmd er ekki enn orðin
að endanlegum veruleika, eða er ekki óumdeilanlega og ljóslega til staðar,
er hún útópía. Fyrir spánska öreiga er félagsleg bylting útópía; en spánskir
öreigar munu aldrei gera byltingu ef þeir kunngera hana ekki á meðan hún
er ómöguleg. Þetta er ástæða þess, að hefð er svo mikilvæg fyrir byltingar-
hreyfinguna: þessi hreyfing gæti aldrei fagnað sigrum, ef hún hefði aldrei
orðið að lúta í lægra haldi á fyrri þróunarstigum — þeas. ef hún hefði ekki
framkvæmt byltingarkenndar athafnir á tímum þegar sögulegar aðstæður
fyrirbyggðu árangur.
Viðleitnin til byltingar verður ekki fyrst þá til þegar veruleikinn er til-
búinn fyrir byltingu, vegna þess að skilyrði fyrir slíku ástandi eru byltingar-
sinnaðar kröfur, sem gerðar eru til veruleika sem ekki er tilbúinn fyrir
byltingu. Stöðug áhrif frá hinni félagslegu vitund er eitt af nauðsynlegum
skilyrðum fyrir sögulegri þróun, þannig að róttæk breyting geti orðið;
útópía er forsenda félagslegra umbyltinga, líkt og óraunhæf viðleitni er
forsenda raunhæfrar viðleitni. Þetta er ástæða þess, að byltingarkenndri
vitund er ekki nægilegt að taka einungis þátt í breytingum sem þegar eiga
sér stað; hún getur ekki aðeins fylgt atburðarásinni, heldur verður að fara
á undan atburðunum, á þeim tíma þegar þeir eru hvorki áætlaðir né séðir
fyrir.
Þessvegna — og þetta er mikilvæg raunhæf niðurstaða — tekur vinstri-
hyggja það ekki nœrri sér að vera álasað fyrir að hafa útópíu að leiðarljósi.
Hún getur tekizt á við þá ásökun, að innihald útópíunnar sé skaðvænlegt
samfélaginu, en hún tekst ekki á við þá ásökun, að hún berjist fyrir útópíu.
87