Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 25

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Blaðsíða 25
IJm byltingaróþreyju að gagnrýni á lagaheimspeki Hegels (1844) — í því verki er einnig að finna hinar fyrstu flasfengnu og óhóflega bjartsýnu framtíðarspár, sprottnar af byltingaróþreyju, sem eru að sönnu miklum mun tíðari í ritum anarkista en marxista, en eru þó meira en nógu algengar þar líka. Marx segir þar að á næstunni muni koma til byltingar í Þýzkalandi, ekki bara pólitískrar bylt- ingar eða stjórnarskipta sem ekki haggi við undirstöðum þjóðfélagsbygg- ingarinnar, heldur róttækrar byltingar sem hafi í för með sér frelsi allra manna, þ. e. kommúnisma. Fjórum árum seinna er sama framtíðarspá orðuð á þá leið í Kommúnistaávarpinu að hin borgaralega bylting sem standi fyrir dyrum í Þýzkalandi geti ekki orðið annað en „beinn undanfari öreigalýðs- byltingar“. Við vitum hvernig fór. Og við sjáum að óskhyggjan getur ekki aðeins af sér guð og ódauðleika. Jafnvel menn sem eru jafn frábitnir trú á yfirnáttúrlega hluti og Marx var geta orðið óskhyggjunni svo rækilega að bráð að þeir sjái Fyrirheitna landið eins og í hillingum yfir hrj ósturmelum sögunnar, sjái heil tímabil í þróun þjóðfélagsins líða hjá á augabragði. Samt sem áður á marxisminn að hafa nógu sterka innviði til að halda byltingaróþreyjunni í skefjum: virðingu fyrir veruleikanum sem grundvallar- reglu í vinnubrögðum, vísindalega hlutlægni sem siðaboðorð. Marx og Engels lögðu á það megináherzlu að unnið væri af ýtrustu óhlutdrægni og raunsæi við rannsókn söguþróunarinnar og forðazt að láta utanaðkomandi kröfur — sósíalískar eða af öðrum toga — hafa áhrif á niðurstöðurnar. Með því móti einu gátu þeir skilið að baki sér stefnumið útópíska sósíalismans sem voru í harla litlum tengslum við veruleikann; þannig tókst þeim að ná sambandi við og þátttöku í hinum raunverulegu átökum í þjóðfélaginu, þ. e. baráttu öreigalýðsins, sem útópísku sósíalistarnir gáfu lítinn sem engan gaum; og þannig mótuðu þeir stefnumið kommúnista í samræmi við grein- ingu sína á hinni raunverulegu þróun borgaralegs þjóðfélags. í augum Marx var ekki til verri „lágkúra“ en það að „laga vísindarannsókn að einhverju sjónarmiði sem ekki er frá henni sjálfri fengið, heldur er utanaðkomandi og henni óskylt“. Engels talaði lofsamlega um „ástundun hrein-vísindalegra rannsókna, án tillits til þess hvort niðurstöður þeirra hafa praktískt notagildi eða ekki“. Með slíkum orðum og fræðilegri vinnu í anda þeirra er ósk- hyggjunni og jafnframt öllum yfirbreiðslutilhneigingum sagt stríð á hendur. Þessi afstaða kemur fram í því sem Marx segir um Willich og Schapper og fylgismenn þeirra í Kommúnistabandalaginu 1848: að þeir taki ekkert tillit til „raunverulegra aðstæðna“, fyrir þeim sé „viljinn einn drifhjól byltingar- innar ..., en við (meirihlutinn í Kommúnistabandalaginu sem fylgdi Marx að 103
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.