Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 25

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 25
IJm byltingaróþreyju að gagnrýni á lagaheimspeki Hegels (1844) — í því verki er einnig að finna hinar fyrstu flasfengnu og óhóflega bjartsýnu framtíðarspár, sprottnar af byltingaróþreyju, sem eru að sönnu miklum mun tíðari í ritum anarkista en marxista, en eru þó meira en nógu algengar þar líka. Marx segir þar að á næstunni muni koma til byltingar í Þýzkalandi, ekki bara pólitískrar bylt- ingar eða stjórnarskipta sem ekki haggi við undirstöðum þjóðfélagsbygg- ingarinnar, heldur róttækrar byltingar sem hafi í för með sér frelsi allra manna, þ. e. kommúnisma. Fjórum árum seinna er sama framtíðarspá orðuð á þá leið í Kommúnistaávarpinu að hin borgaralega bylting sem standi fyrir dyrum í Þýzkalandi geti ekki orðið annað en „beinn undanfari öreigalýðs- byltingar“. Við vitum hvernig fór. Og við sjáum að óskhyggjan getur ekki aðeins af sér guð og ódauðleika. Jafnvel menn sem eru jafn frábitnir trú á yfirnáttúrlega hluti og Marx var geta orðið óskhyggjunni svo rækilega að bráð að þeir sjái Fyrirheitna landið eins og í hillingum yfir hrj ósturmelum sögunnar, sjái heil tímabil í þróun þjóðfélagsins líða hjá á augabragði. Samt sem áður á marxisminn að hafa nógu sterka innviði til að halda byltingaróþreyjunni í skefjum: virðingu fyrir veruleikanum sem grundvallar- reglu í vinnubrögðum, vísindalega hlutlægni sem siðaboðorð. Marx og Engels lögðu á það megináherzlu að unnið væri af ýtrustu óhlutdrægni og raunsæi við rannsókn söguþróunarinnar og forðazt að láta utanaðkomandi kröfur — sósíalískar eða af öðrum toga — hafa áhrif á niðurstöðurnar. Með því móti einu gátu þeir skilið að baki sér stefnumið útópíska sósíalismans sem voru í harla litlum tengslum við veruleikann; þannig tókst þeim að ná sambandi við og þátttöku í hinum raunverulegu átökum í þjóðfélaginu, þ. e. baráttu öreigalýðsins, sem útópísku sósíalistarnir gáfu lítinn sem engan gaum; og þannig mótuðu þeir stefnumið kommúnista í samræmi við grein- ingu sína á hinni raunverulegu þróun borgaralegs þjóðfélags. í augum Marx var ekki til verri „lágkúra“ en það að „laga vísindarannsókn að einhverju sjónarmiði sem ekki er frá henni sjálfri fengið, heldur er utanaðkomandi og henni óskylt“. Engels talaði lofsamlega um „ástundun hrein-vísindalegra rannsókna, án tillits til þess hvort niðurstöður þeirra hafa praktískt notagildi eða ekki“. Með slíkum orðum og fræðilegri vinnu í anda þeirra er ósk- hyggjunni og jafnframt öllum yfirbreiðslutilhneigingum sagt stríð á hendur. Þessi afstaða kemur fram í því sem Marx segir um Willich og Schapper og fylgismenn þeirra í Kommúnistabandalaginu 1848: að þeir taki ekkert tillit til „raunverulegra aðstæðna“, fyrir þeim sé „viljinn einn drifhjól byltingar- innar ..., en við (meirihlutinn í Kommúnistabandalaginu sem fylgdi Marx að 103
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.