Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 25

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 25
IJm byltingaróþreyju að gagnrýni á lagaheimspeki Hegels (1844) — í því verki er einnig að finna hinar fyrstu flasfengnu og óhóflega bjartsýnu framtíðarspár, sprottnar af byltingaróþreyju, sem eru að sönnu miklum mun tíðari í ritum anarkista en marxista, en eru þó meira en nógu algengar þar líka. Marx segir þar að á næstunni muni koma til byltingar í Þýzkalandi, ekki bara pólitískrar bylt- ingar eða stjórnarskipta sem ekki haggi við undirstöðum þjóðfélagsbygg- ingarinnar, heldur róttækrar byltingar sem hafi í för með sér frelsi allra manna, þ. e. kommúnisma. Fjórum árum seinna er sama framtíðarspá orðuð á þá leið í Kommúnistaávarpinu að hin borgaralega bylting sem standi fyrir dyrum í Þýzkalandi geti ekki orðið annað en „beinn undanfari öreigalýðs- byltingar“. Við vitum hvernig fór. Og við sjáum að óskhyggjan getur ekki aðeins af sér guð og ódauðleika. Jafnvel menn sem eru jafn frábitnir trú á yfirnáttúrlega hluti og Marx var geta orðið óskhyggjunni svo rækilega að bráð að þeir sjái Fyrirheitna landið eins og í hillingum yfir hrj ósturmelum sögunnar, sjái heil tímabil í þróun þjóðfélagsins líða hjá á augabragði. Samt sem áður á marxisminn að hafa nógu sterka innviði til að halda byltingaróþreyjunni í skefjum: virðingu fyrir veruleikanum sem grundvallar- reglu í vinnubrögðum, vísindalega hlutlægni sem siðaboðorð. Marx og Engels lögðu á það megináherzlu að unnið væri af ýtrustu óhlutdrægni og raunsæi við rannsókn söguþróunarinnar og forðazt að láta utanaðkomandi kröfur — sósíalískar eða af öðrum toga — hafa áhrif á niðurstöðurnar. Með því móti einu gátu þeir skilið að baki sér stefnumið útópíska sósíalismans sem voru í harla litlum tengslum við veruleikann; þannig tókst þeim að ná sambandi við og þátttöku í hinum raunverulegu átökum í þjóðfélaginu, þ. e. baráttu öreigalýðsins, sem útópísku sósíalistarnir gáfu lítinn sem engan gaum; og þannig mótuðu þeir stefnumið kommúnista í samræmi við grein- ingu sína á hinni raunverulegu þróun borgaralegs þjóðfélags. í augum Marx var ekki til verri „lágkúra“ en það að „laga vísindarannsókn að einhverju sjónarmiði sem ekki er frá henni sjálfri fengið, heldur er utanaðkomandi og henni óskylt“. Engels talaði lofsamlega um „ástundun hrein-vísindalegra rannsókna, án tillits til þess hvort niðurstöður þeirra hafa praktískt notagildi eða ekki“. Með slíkum orðum og fræðilegri vinnu í anda þeirra er ósk- hyggjunni og jafnframt öllum yfirbreiðslutilhneigingum sagt stríð á hendur. Þessi afstaða kemur fram í því sem Marx segir um Willich og Schapper og fylgismenn þeirra í Kommúnistabandalaginu 1848: að þeir taki ekkert tillit til „raunverulegra aðstæðna“, fyrir þeim sé „viljinn einn drifhjól byltingar- innar ..., en við (meirihlutinn í Kommúnistabandalaginu sem fylgdi Marx að 103
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.