Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Side 26

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Side 26
Tímarit Máls og menningar skuld koma stöku sinnum fyrir frábærar undantekningar frá þessari reglu. En nú er mér efst í huga samanburður á því sem er skrifað fyrir kvikmynd- irnar og því sem kemur fram af nýjum leikritum fyrir sviðið. Þegar reynt er að líkja eftir veruleikanum í nýskrifuðu leikriti verður eftirlíkingin oft- astnær meira áberandi en veruleikinn; þegar sýna á sálarlíf fólks er sjaldnast boðið upp á annað en gamlar og útslitnar týpur. Ef deilur eru viðfangsefnið ber varla við að þær þróist yfir í verulega áhugaverð átök; ef leggja á mat á lífsgæðin verður yfirleitt lítið annað úr því en safn af fallega skrifuðum setningum. Þótt höfundurinn ætli að gagnrýna félagslegar meinsemdir kemur hann varla nokkurn tíma við kaunin á einum né neinum og vilji hann aðeins vekja hlátur hefur hann ekki annað til þess en gamalkunnar, þrautreyndar brellur. Afleiðingin er sú að við neyðumst til að velja á milli þess að sviðsetja góð og gömul verk og ný verk sem okkur þykir ekki nógu góð, til þess eins að „fylgjast með tímanum". Leikhúsfólk getur einnig fitjað upp á nýju leikriti sjálft eins og þegar hópur leikara og höfunda í Konunglega Shakespeare leikhúsinu vildi sviðsetja leikrit um Vietnamstríðið, en ekkert slíkt var til. Þá var hafist handa við að semja leikrit og nota spuna og hópvinnu í stað þess að semja í byrjun samfelldan texta. Ef hópurinn hefur miklu að miðla getur afrakstur slíkrar hópvinnu orðið margfalt ríkulegri en eitt bágborið höfundarverk, en það sannar ekkert í sjálfu sér. Enginn (sam)starfshópur getur gætt verk þeirri skerpu og festu sem höfundurinn er einn fær um að veita því. Fljótt á litið sýnast fáir vera jafn frjálsir og leikskáldið sem getur fært allan heiminn upp á leiksvið sitt. Þegar til kastanna kemur er hann þó furðu uppburðalítill. Hann lítur á allt lífið í kringum sig, og eins og við hin sér hann aðeins lítið brot af því, og síðan fær hann áhuga á einni hlið þessa brots. Til allrar óhamingju reynir hann sjaldnast að setja þetta litla brot sem hann vinnur með í samband við einhverja stærri heild — eins og innsæi hans næði til alls sem er og veruleiki hans væri veruleikinn sjálfur. Það er engu líkara en oftrú hans á eigin skarpskyggni komi í veg fyrir að hann geri upp á milli þess sem hann hefur fyrir augunum og þess sem hann hefur aðeins hugsað um. Og síðan sitjum við uppi með tvenns konar höfunda: annars vegar þann sem fer á kaf inn í eigin vitund og leitar fyrir sér í hálfrökkri sálarinnar, og hinn sem forðast þessi svið og heldur sig við ytri veruleikann einan saman. Að sjálfsögðu trúa þeir því báðir að þeirra heimur sé allur heimur. Hefði Shakespeare aldrei verið uppi myndum við eflaust ímynda okkur að þessir tveir höfundar gætu aldrei mæst. En leikhús Elísabetartímans var til og fordæmi þess ögrar okkur án afláts. Fyrir fjögurhundruð árum gat 392
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.