Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Síða 56

Tímarit Mdls og menningar
borin á borð skiptir höfuðmáli. Og gleymum ekki að matargerðarlist
þessara þjóða er stílfærð og krydduð.
Algeng er sú skoðun hér á norðurslóðum að suðrænt fólk sé skapríkt
og hafi lítt taumhald á tilfinningum sínum. Með þessu blanda menn
saman frumstæðu tilfinningalífi og tilfinningaauðgi. Frumstæður
ómenntaður maður er síst tilfinningaríkari en menntaður maður, þótt
svo geti virst vera af því að hinn frumstæði þarf að tjá tilfinningar sínar
með öllum líkamanum: höndum, tárum og hávaða. En hinn menntaði
maður getur tjáð miklu ríkari tilfinningar í fáum orðum eða með
einföldu vopni. Hinn frumstæði taumlausi maður er gjarna í augum
norrænna manna dæmigerður suðurlandabúi, og stafar sú skoðun
einvörðungu af því að óskýr og illa uppfræddur ferðalangur veitir
fremur athygli æstum fiskimanni en menntamanni sem leitar að fágaðri
framsetningu hugsunar sinnar í forsælu, fjarri hinni ertandi sól. Gests-
augað er ekki alltaf glöggt.
I raun er hinn dæmigerði suðurlandabúi ótrúlega tilfinningakaldur
og hneigður fyrir að dvelja með hugann á þeim sviðum sem nálgast það
að vera óhlutbundin og geometrísk. Hugsanir hans eru strangar, dregn-
ar fáum dráttum með tiltölulega hreinum litum, líkt og málverk frá
Endurreisnartímanum. Menning suðurlandabúans er traust bygging
smíðuð af vandvirkni. Heili hans er eins. A huga hans þarf ýmislegt
ógurlegt að dynja áður en hugsanagangurinn raskast.
Við getum sett upp dæmi um tvo menn, latneskan og norrænan
mann sem sitja að drykkju. Sá norræni er farinn að vaða elginn og ausa
úr skálum tilfinninganna í stríðum straumum, rekja ætt sína og opna
flóðgáttir hjartans, játa syndir sínar, gubba og leita að innihaldi hluta
áður en komið er niður í hálfa flösku, og oft er ekki heil brú í hugsun
hans. En latneski maðurinn getur haldið áfram að ræða um vanda-
sömustu framsetningu lífsvandamálanna eftir vitsmunaiegum formúl-
um þótt hann drekki flöskuna alla, svo traustar eru hugsanahefðir hans.
Tíðum er þó frábær og glæsileg ræða hans aðeins dauð formstefna.
Þannig leiðir hinn norræni maður skjótt hugann í hina hlýju tilfinninga-
flækju en hinn latneski stefnir að yfirvegaðri framsetningu skipulegs
hugsanagangs.
Síst er því furða að norrænum skáldum er gjarnt að lýsa hinu
„lífsglaða fólki“ í mynd fagurra kvenna með satan í sálinni. I konur
þessar sem eru kaldari en klausturmúrar er hægt að sulla endalaust
ástardrykkjum en þær finna varla á sér, þær ölvast aldrei af ást, myrkar
422