Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Page 21

Jón Helgason
þar á meðal í útgáfu Jóns sjálfs íslenzk fornkvteði í átta bindum 1962—81 og
Byskupa sggur (textar Þorláks sögu og Páls sögu), sem vóru framhald af 1. hefti
Byskupa sagna, sem Jón hafði gefið út 1938 á vegum Norræna fornfræðafélags-
ins í Danmörku.
I árslok 1970 lét Jón Helgason af prófessorsembætti og rúmu ári síðar af
forstöðumannsstarfi við Arnastofnun; hann hafði þá gegnt forstöðumannsstarfi
safns og stofnunar í nærfellt hálfan fimmta áratug. Þó hélt Jón enn áfram að
vinna á stofnuninni við rannsóknir sínar, fyrst í Próvíantgarði og síðar í
háskólabyggingunni nýju við Njálsgötu á Amakri. Þar sat hann daglega að kalla,
þangað til kraftar þurru að marki snemma á síðasta ári. Hann lést 19. janúar sl.
Hér að framan hafa verið nefnd flest hin stærstu fræðirit Jóns Helgasonar,
sem þó eru ekki nema nokkur hluti þess sem hann birti á prenti. Ritaskrá hans,
Jón Helgason. Bibliografi 1919—1969, tók Agnete Loth saman þegar Jón stóð á
sjötugu, og tíu árum síðar birtist framhald þeirrar skrár í Opuscula VII.
Jón Helgason var stórvaxinn maður og mikilúðlegur, ólíkur flestum mönn-
um. Um hann spunnust snemma þjóðsögur, og ýmsir lögðu fæð á hann án þess
að hafa nokkru sinni séð hann. Hann var gagnrýninn á það sem honum þótti
óvandlega gert eða af yfirlæti og gat þá verið meinyrtur. Hann átti það til að
vera hranalegur í viðmóti fyrst í stað við ókunnuga sem trufluðu hann í starfi, en
varð að jafnaði hýrlegri eftir að hafa skipt við þá nokkrum orðum, ekki síst ef
honum þóttu þeir tala gott mál. Flestir þeir sem kynntust Jóni eða heyrðu hann
tala á mannfundum dáðu hann umfram aðra menn.
Á heimili þeirra Jóns og Þórunnar var löngum gestkvæmt. Námsmenn og
aðrir landar í Höfn og gestir frá Islandi kvöddu þar oft dyra án þess að gera boð
á undan sér, og öllum var vel tekið að gömlum og góðum sveitasið. Þar var
skrafað og sagðar sögur, og stundum tók húsbóndinn bók út úr hillu og las fyrir
gesti ellegar að sungin vóru nokkur lög við undirleik húsfreyju, þegar
mannmargt var.
Þórunni konu sína missti Jón 1966, og árin á eftir mun oft hafa verið tómlegt í
húsi hans, enda þá flestir nánustu kunningjar hans í Höfn fluttir heim.
1975 kvæntist Jón Helgason öðru sinni og átti þá Agnete Loth. Það var
honum mikils virði að vera ekki einn síðustu árin.
Allt frá námsárum sínum hafði Jón Helgason tekið mikinn þátt í félagslífi
Islendinga. Þau Þórunn sóttu flestar samkomur Islendingafélagsins og Félags
íslenskra stúdenta í Kaupmannahöfn fram eftir árum. Oðru hvoru flutti Jón
hugvekju eða erindi á samkomum félaganna, sem jafnan vöktu óskipta athygli,
enda var unun að heyra hann flytja mál sitt, og á Þorláksblótum Stúdentafélags-
ins brást ekki að hann héldi hnyttna tækifærisræðu, sem oftast var hámark
þeirra skemmtana.
Þá vóru þau Jón og Þórunn tíðir gestir á samkomum Færeyingafélags. Jón
hafði lengi haft góð kynni af Færeyingum og mat þá mikils. Fyrsta ritgerð Jóns
11