Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Qupperneq 27

Adrepur
einkennilegi hængur, að meðal 20 ræðumanna var einungis einn rithöfundur
— með öðrum orðum einn einasti fulltrúi þess fjölmenna hóps sem raun-
verulega vinnur að því myrkranna á milli árið um kring að varðveita
tunguna með því að beita henni látlaust til nýsköpunar. Það verða ekki fyrst
og fremst móðurmálskennarar né heldur fjölmiðlamenn, sem ár frá ári
hrakar í meðferð tungunnar, sem eiga eftir að bjarga móðurmálinu, ef því er
á annað borð viðbjargandi, heldur þeir bláeygu draumóramenn sem þrot-
laust endurnýja tunguna í lifandi bókmenntum, hvort heldur eru skáldverk
eða fræðirit, þrautreyna þanþol hennar og finna henni sínýja farvegi.
Ráðstefna menntamálaráðherra var vafalaust af góðum hug undirbúin, þó
fljótaskrift væri á henni, en hún var byggð á grundvallarmisskilningi á
innviðum máls og menningar.
A fyrrnefndri ráðstefnu Bandalags íslenskra listamanna kom fram, að
Islendingar leggja hlutfallslega miklu minna til menningarmála en nokkur
nálæg þjóð eða 0,49% af þjóðartekjum, þegar söfn og skólar eru undanskilin.
Sambærileg framlög hjá Finnum og Frökkum eru hvorki meira né minna en
fimmfalt hærri. Einnig kom fram að Þjóðleikhúsið mætti reka með reisn í
hálfa öld fyrir andvirði eins Kröfluævintýris en fjárframlög til Þjóðleikhúss-
ins hafa farið hraðminnkandi á undanförnum árum og eru nú hlutfallslega
miklu lægri en hjá nokkurri þjóð annarri sem státar af áþekkri stofnun. Því
fer fjarri að ég hafi tæmt hina neikvæðu afrekaskrá Islendinga með þeim
dæmum sem hér hafa verið tínd til af handahófi.
Og afþví hér er verið að veita bókmenntastyrk, sakar kannski ekki að
árétta það í lokin, að íslensk bókaútgáfa ein útaf fyrir sig stendur undir
öllum opinberum fjárframlögum til menningarmála og sennilega gott betur.
Á fjárlögum fyrir næsta ár nema þessi framlög 300 milljónum króna, þar af
7,4 milljónir til Launasjóðs rithöfunda (sem er snöggtum lægri upphæð en
ráðherrar fá í bílastyrk einn saman), en söluskattur af bókum á árinu sem er
að Ijúka er hvorki meira né minna en kringum 150 milljónir króna, sem er
langtum meiri blóðtaka en þekkist annarsstaðar á byggðu bóli. Þegar þar við
bætast tollar á efni til bókagerðar ásamt þinggjöldum allra rithöfunda og
annarra sem að bókagerð vinna, jafnt einstaklinga sem fyrirtækja, þá er varla
ofætlað að bókmenntirnar einar sér fjármagni allt menningarlíf í landinu,
það sem kostað er af almannafé, á sama tíma og rithöfundar búa holt og bolt
við launakjör sem eru langt fyrir neðan allt velsæmi.
Eftir þennan snöggsoðna og svolítið beiska bálk afreka með öfugum
formerkjum leyfi ég mér að ítreka þakklæti til stjórnar Rithöfundasjóðs
Ríkisútvarpsins og þá einlægu ósk að tekin verði upp hið bráðasta raunhæf
opinber menningarstefna og þjóðinni gerð gleggri grein fyrir því en hingað
til, að lifandi og skapandi menning í þessu landi er langsamlega verðmætasta
TMM II
17