Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Qupperneq 32

Tímarit Máls og menningar
sjálfsögðu á okkur ekki að vera sama hvernig skáldverkum okkar reiðir af í
þýðingu. Við sem vitum til dæmis hversu stórkostleg verk Halldór Laxness
hefur skapað, getum vart látið okkur í léttu rúmi liggja hvernig þessi verk
líta út er þau koma fyrir sjónir erlendra lesenda. Utkoman hefur ekki alltaf
verið glæsileg. Coletta Burling hefur í athyglisverðri grein sýnt fram á
hroðalega meðferð tveggja þýskra þýðenda á verkum Laxness.6 Laxness
séu hróplegar villur sem þýðandinn neitar að leiðrétta, þannig að Laxness
hefur ekki komið út þar í landi í tíu ár.7 En hvað er hægt að gera?
Þótt Einar fái ekki skilið af hverju Helga er að birta þessa grein í TMM,
þá er hann vakandi fyrir því að eitthvað sé hægt að gera í þessum þýðing-
armálum hér á landi, og er ég sammála honum um að íslenskir aðilar eigi
hiklaust að hafa hönd í bagga þegar íslensk verk eru þýdd. Eg ætla að það
séu fáir erlendir þýðendur sem frábiðja sér slíka samvinnu. Við megum
hreinlega ekki við því að þau fáu verk okkar sem komast á erlend mál séu
slælega þýdd, svo ég tali nú ekki um eins herfilega þýdd og Leigjandinn á
norsku.
Það er satt og rétt hjá Einari að höfundar góðra skáldverka „eru í rauninni
að tala við allt mannkynið." (269) Einmitt þetta sýnir glöggt mikilvægi
þýðandans — hann er miðlarinn eða milliliðurinn í þessum boðskiptum og
þarf að sinna starfi sínu af ítrustu alúð. Það er því dapurlegt að Einar skuli
öðru fremur finna sig knúinn til að halda fram að „margt af því sem Helga
grefur upp í lúsaleit sinni gegnum textann er hreinn og klár sparðatíningur."
(269) Mun ég víkja að þessu atriði hér síðar.
Skírnisgrein Sigfúsar Daðasonar
Eg var himinlifandi er ég frétti að eitt minna eftirlætisskálda, sem auk þess er
góðkunnur greinahöfundur og þýðandi, hefði ritað grein í tilefni af þýðing-
arritgerð minni. En óneitanlega olli greinin mér svo nokkrum vonbrigðum.
Flestar almennar hugleiðingar Sigfúsar um þýðingar brjóta alls ekki í bága
við mínar skoðanir; sumar þeirra mættu jafnvel kallast áherslubundnar
umorðanir á umfjöllunarefnum mínum — einkum í fyrri hlutanum af grein
Sigfúsar — og fetti ég síður en svo fingur út í það. A einum stað finnst mér
Sigfús jafnframt víkka og færa fram umræðuna á frjósaman hátt; það er
þegar hann tengir áhersluna á áhrifa-jafngildi við ríkjandi hugmyndir um
„íslenskt lesþol“ (95). Þetta er spennandi athugunarefni sem betur þyrfti að
kanna. Sú hugmynd Sigfúsar að Hemingway hafi átt meginþátt í að „brjóta
ísinn fyrir nútíma-prósa á Islandi" (96) er óneitanlega athyglisverð þótt ég
sé ekki reiðubúinn að samsinna henni fyrirvaralaust.
En því miður gefur Sigfús sér ekki rúm og tíma til að bæta fleiri slíkum
22