Tímarit Máls og menningar - 01.11.1987, Page 111

Umsagnir um bækur
UNDUR BLINDGÖTUNNAR: LÍF
Tengsl nefnist ný ljóðabók Stefáns
Harðar Grímssonar (Mál og menning
1987) og er margrætt heiti. Ljóðin eru
margvíslega samtengd og fjalla um
tengsl — manns og náttúru og manna í
milli.
Bókin hefst á náttúruljóði, kyrrlátri
sumarnæturmynd flögrandi fiðrilda. En
kyrrðin í næsta ljóði er af öðrum toga.
Þar er lýst gróðurlausri, eyddri jörð,
föllnum skógi, horfnum skógarstígum,
liðnum bjarkailmi, hljóðnuðum fugla-
söng. Frammi fyrir þessum „nögum“
sínum stendur maðurinn, tegundin sjálf,
sem af mannlegri náð ert á góðri leið
með að brenna allt sem fram undan er
og allar brýr að baki
Svo að skelfingu þinni lostin
stígur engilsmynd þín upp úr lindinni
og rífur ímyndun þína á hol
Nú þekkjumst við bræðrungar
þeysandi á læmingjum
og hvorugur hefur farið úr skónum
Hvasst fyrir tungl
(12)
Stefán Hörður hefur áður ort um
rányrkju og mengun náttúrunnar (sem
hann reyndar stafsetur með ei skv.
blaðaviðtali, og fær þá orðið meinguðir
í kvæðinu Meb fyrirvara svolítið víðara
merkingarsvið), en aldrei áður hefur
hann birt þess háttar magnað ádeiluljóð.
Hér er sleginn sá grunntónn sem hljóm-
ar undir niðri bókina á enda. Meginefni
í fyrsta hluta eru tengsl manns og nátt-
úru: „aldrei / þarfnast þú okkar / sem
eigum þó allt / undir farnaði þínum og
gleði", segir í kvæðinu til steindepilsins
(17). I Nxturljóði, á opnunni beint á
móti, er ort um stjörnurnar sem göml-
um sæfara eru hugstæðar í sinni „óend-
anlegu nálægð". Þetta ljóð er reyndar
dæmigert fyrir skáldskap Stefáns í þess-
ari bók, hið þaulunna, samþjappaða
ljóðform hans:
Þessi smákornótta tilvera . .
nótt í hásléttuborg
og þaðan kemst enginn allur
sem siglt hefur eftir stjörnuhröpum
hitabeltisnætur
og skynjar fjarska hunds í
mannabyggð
í skíru tunglsljósi . . .
Þessa óendanlegu nálægð!
(16)
Alls staðar í umhverfinu sjást handa-
verk hins „viti borna“ manns. Við-
kvæmri kyrrð og dul náttúrunnar er
sundrað af manni á bíl, „á negldum
hjólbörðum / og með fullkomnum
ljósabúnaði" (19). Andspænis óræðum
undrum himinhvolfsins er teflt „tyngl-
ingum“ sem „mæna sífellt á sömu
kringlu" (13).
501