Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Qupperneq 40

KRISTÍN VIÐARSDÓTTIR
sínu bjartsýnn því líf Orlando virðist stefna í að vera hið fullkomna viðfangs-
efni ævisagnaritarans:
Happy the mother who bears [Orlando], happier still the biographer
who records the life of such a one! Never need she vex herself, nor he
invoke the help of novelist or poet. From deed to deed, from glory to
glory, from office to office he must go, his scribe following after, till
they reach whatever seat it may be that is the height of their desire. Or-
lando, to look at, was cut out precisely for some such career. (10)
Þarna er raunar gefið í skyn að ævisagnaritarinn sé karlkyns, sem er ef til vill
það sama og kynleysi því karlkynið, hefð þess og sjónarhorn virðast í með-
förum sögumanns vera nokkurs konar algildi í anda kenninga Simone de
Beauvoir. Það samræmist einnig þessu algildi karlkynsins að samkvæmt
þeirri ævisagnahefð sem gengið er útffá í tilvitnuninni er viðfangsefni ævi-
sögunnar karl og hlutverk ritarans að skrásetja opinbera sigra hans án allrar
hjálpar ímyndunaraflsins. Ævisagan á sem sagt ekkert skylt við skáldskap en
engu að síður neyðist sögumaður oft til að grípa til ímyndunaraflsins þegar
heimildir um ævi Orlando þrýtur. Skjölin sem hann hefur aðgang að eru
bókstaflega full af eyðum (raunverulegum götum) og aðrar heimildir eru
óljósar, sögur heimildarmanna stangast á og eru auk þess fullar af getgátum.
Sögumaður missir því tökin á viðfangsefni sínu og tekst heldur ekki að gefa
eina heildstæða mynd af Orlando, enda varla um eitt heildstætt sjálf að ræða
þar sem tvö kyn og margir ólíkir tímar búa í Orlando. Sögumaður þykist
samt alls ekki vera að fjalla um kyn eða kynferði í texta sínum, eins og sjá má
af orðum hans: „But let other pens treat of sex and sexuality; we quit such
odious subjects as soon as we can.“ (87) Textinn er fullur af slíkum írónísk-
um mótsögnum milli orða sögumanns og þess sem hann svo gerir en
uppáþrengjandi nálægð hans og athugasemdir benda á hlut hans í að skapa
þá ævi sem hann er að segja frá.
Á öðrum stað í ffásögninni er þetta hlutverk skrásetjarans svo beinlínis
gert að umræðuefni og látið í það skína að það sé kannski fyrst og fremst
hann sem geri líf þess sem hann skrifar um merkilegt í augum þeirra sem
koma á effir:
Was this life quite so exciting, quite so flattering, quite so glorious as it
sounds when the memoir writer has done his work upon it? (133)
Um leið og textinn sýnir fram á útilokun kvenna frá hefðinni afbyggir hann
tengsl texta og veruleika og hugmyndin um sannleika ævisögunnar er fyrir
borð borin.Ævi Orlando reynist heldur ekki vera þetta fullkomna viðfangs-
38
www.mm.is
TMM 1999:3