Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Page 42

KRISTÍN VIÐARSDÓTTIR
lando hyggst feta í fótspor feðra sinna en þar sem hann er aðeins sextán ára er
hann enn dæmdur til að hanga í pilsfaldi móður sinnar sem er bundin hús-
inu og garðinum þar sem páfuglar ráfa um. Woolf tekst að vefa saman í einni
efnisgrein nokkra mikilvægustu þræði textans, samband kyns, tíma og
ásýndar eða dulargervis og bendir einnig á landvinningastefnu breska
heimsveldisins og yfirgang þess gagnvart framandi menningu. Orlando
virðist vera á góðri leið með að feta í fótspor feðra sinna framan af sögu.
Hann er gerður að fulltrúa lands síns í Konstantínópel og gegnir einnig öðr-
um virðingarstöðum heimsveldisins, en ást hans á ljóðlist, hugsanir hans og
tilfínningalíf trufla sífellt frásögnina af ytri atburðum og taka æ meira pláss í
textanum þrátt fyrir góðan ásetning sögumanns.
Staða Orlando tekur þó fyrst verulegum breytingum eftir að hann hefúr
umbreyst í konu. Hún yfirgefur opinbera stöðu sína í Konstantínópel án
nokkurra málalenginga og segir í fyrstu skilið við eigin menningu þegar hún
sest að hjá sígaunum. Þegar hún svo snýr aftur til Englands þarf að fara ffam
dómsmál til að skera úr um það að hún sé í raun tU:
The chief charges against her were (I) that she was dead, and therefore
could not hold any property whatsoever; (2) that she was a woman,
which amounts to much the same thing. (105)
Þessi íróníska framsetning á stöðu hennar verður enn beittari sé það haft í
huga að dómsmálið tekur meira en hundrað ár og það er ekki fyrr en eftir að
hún hefur fundið sér eiginmannsefni sem úrskurðurinn fæst:
Sex? Ah! what about sex? My sex’, she read out with some solemnity, 'is
pronounced indisputably, and beyond the shadow of a doubt [. . .]
female. The estates which are now desequestrated in perpetuity
descend and are tailed and entailed upon the heirs male of my body.
(159)
Sem kona getur hún ekki tekið við föðurarfleifðinni því hún er, eins og orðið
sjálft gefur til kynna á íslensku, einungis ætluð körlum. Erfðarétturinn geng-
ur frá föður til sonar kynslóð fram af kynslóð líkt og konur væru ekki til
(nema þá sem líkamar sem fæða af sér syni) og má auðveldlega heimfæra
þessa lagalegu stöðu Orlando og ósýnileika upp á stöðu kvenna í bók-
menntahefðinni. í Sérherbergi6 fjallar Woolf ítarlega um útilokun kvenna ffá
þeirri hefð, hvernig þeim var neitað um menntun, fjármuni og tækifæri til að
skrifa og þær hafi því til skamms tíma ekki haft neina kvenlega bókmennta-
hefð að styðja sig við.7 Woolf telur bókmenntahefð karla vera ónothæfa fyrir
konur því með henni geti þær ekki tjáð reynslu sína og því verði þær að skapa
sér sína eigin kvenlegu hefð (Sérherbergi, 107-8). í Orlandosegir að karlhöf-
40
www.mm.is
TMM 1999:3