Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Page 47

KYNLEGIR KVISTIR
into question by the cultural emergence of those „incoherent“ or
„discontinuous" gendered beings who appear to be persons but who
fail to conform to the gendered norms of cultural intelligibility by
which persons are defined.9
í samræmi við þessa greiningu Butler verður Orlando að taka upp nýtt kyn-
gervi þegar líkami hans skiptir um kyn og sé það henni ekki eiginlegt verður
hún að leika það. Butler talar raunar um kyngervi sem „performance“ eða
gjörning en þó ekki þannig að um meðvitaðan leik sé að ræða eða búning
sem hægt er að bregða sér í og úr eftir hentugleikum eins og Orlando virðist
geta gert. Öllu heldur er þetta gjörningur sem byggir á stöðugri endurtekn-
ingu og hann hefur það að markmiði að viðhalda andstæðutvennd tveggja
kyngerva um leið og hann grundvallar sjálfsveruna og heldur henni saman
(Butler, 140).
Eins og áður sagði virðist Woolf hins vegar gera ráð fyrir því að til séu eig-
inleikar sem í sjálfúm sér eru kvenlegir eða karllegir þótt þeir séu óháðir líf-
fræðilegu kyni einstaklingsins. Þannig er það fyrst og ffemst breyting innra
með Orlando sjálfri sem fær hana til að tjá sig á þann hátt sem hún gerir
hverju sinni:
Clothes are but a symbol of something hid deep beneath. It was a
change in Orlando herself that dictated her choice of a woman’s dress
and of a woman’s sex. And perhaps in this she was only expressing
rather more openly than usual - openness indeed was the soul of her
nature - something that happens to most people without being thus
plainly expressed. (117-18)
Þarna kemur kyn hugans greinilega á undan líkamlegri og menningarlegri
framsetningu þess og virðist vera fúllkomin samfella milli hugar, líkama og
tjáningar. Þetta er í nokkurri mótsögn við annað í textanum því sífellt er bent
á að hlutverkaleikir kynjanna eru oftar en ekki í ósamræmi við innri reynslu
þeirra, eins og ég hef þegar fjallað um, og verða þeir oft mjög fyndnir í texta
Woolf, sérstaklega þegar persónurnar verða ofurmeðvitaðar um kynhlut-
verk sín. Stíllinn verður þá á stundum afar leikrænn eins og þegar „erkiher-
togaynjan“ Harriet heimsækir Orlando og játar fyrir henni að „hún“ sé í
raun erkihertoginn Harry. Hann dulbjó sig áður sem konu vegna ástar sinn-
ar á Orlando fyrir kynbreytingu hennar en nú hafa þau skipt um hlutverk og
hegða sér samkvæmt því og eykur þessi umsnúningur kynhlutverkanna enn
á farsakennt háðið:
TMM 1999:3
www.mm.is
45