Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Page 103

LORENZO VALLA, ÁRNl MAGNÚSSON OG . . .
Á efri árum skrifaði Ámi
Magnússon hjá sér hvar til
væri útgáfa á gjafabréfi
Konstantínusar keisara og
hvaða höfundar fullyrtu að
bréfið væri falsað. Þeirra á
meðal var Lorenzo Valla. AM
909 D 4to, bl. 307r.
(Mynd: Det amamagnæanske
institut, Kaupmannahöfn.)
hvað hugtakið „erlent samhengi“ felur í sér og hvaða hlutverki það getur
gegnt eða á að gegna í fræðilegri umfjöllun um íslenska sögu, bókmenntir,
menningu og annað. Þrennt þarf þá umhugsunar við sem kalla mætti „sam-
hengi í víðum skilningi“, „samanburð“ og „áhrifSé litið til Árna Magnús-
sonar var fræðimennska hans í fyrsta lagi hluti af alþjóðlegri hreyfingu og
verður aðeins skiljanleg í ljósi hennar - nákvæmlega eins og Einar Már segir:
„Að mínu mati er ekki hægt að skilja sögu hans nema skoða hana í þessu
samhengi“ (bls. 149).3 í öðrulagi var Árni í senn líkur og ólíkur öðrum körl-
um sem fengust eða höfðu fengist við sömu hluti. í þriðja lagi þekkti hann
sumt af því sem aðrir höfðu gert og fór effir því eða ekki.
Bein áhrif á höfunda má meta með athugun á bókaeign og öðrum vitnis-
burðum um lestur. Því miður krotaði Árni ekki í bækur sínar á sama hátt og
til að mynda Angelo Poliziano eða Joseph Scaliger og fátt verður því sagt um
það hvernig hann vann úr því sem hann las. Það eitt að bók Mabillons De re
diplomatica (1681) var í bókasafni Thomasar Bartholins þegar Árni vann hjá
honum leyfir ekki miklar fullyrðingar um að hann hafi tileinkað sér hug-
myndir sem þar koma fram eða unnið eftir þeim. Það má hins vegar hugsa
sér, eins og Einar Már bendir á, „að kerfisbundin athugun á bréfum hans og
uppskriftum um handrit og sögur ... svo og uppskriftir hans úr ritum er-
lendra fræðimanna kunni að gefa gagnlegar vísbendingar.“ Við þetta má
bæta ófáum skjalauppskriftum Árna vegna þess að skjöl voru það sem

/.*• y. Ai (LSÚ. Oxff.
• /$.
1
/c Kífn/ÍC L/. 0- cfyj. /yi*»t.
yC. Q r^rt c/s /S 1 cjvctf- Ctn/. -v.
J«x.. iniKJi, ( r/no*/ Jy^***4
l

TMM 1999:3
www.mm.is
101