Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Side 12

ALÞINGISREITURINN 11
bæjarstæðis sem hér var áður. Það sem gefur það einna helst til kynna eru þau
mannvirki og mannvistarleifar sem þegar hafa verið rannsakaðar, bæði sl. 3
ár sem og með fyrri uppgröftum í Kvosinni á undanförnum áratugum2. Eins
og áður sagði á enn eftir að rannsaka töluvert af svæðinu sem og að greina
fjölmörg sýni sem tekin voru á árunum 2008-2010. Hluti þessara sýna hefur
þegar verið greindur og hafa niðurstöður þeirra ásamt þeim mannvirkjum sem
fundust á svæðinu gefið tilefni til fyrrnefndrar túlkunar. En nú skal farið yfir
umræddar mannvistarleifar og niðurstöðurnar rökstuddar.
3. Upphaf landnáms
Svæðinu var skipt upp í hólf eins og áður sagði (sjá kort 1). Gjóskulög frá
Kötlu 1500, Reykjaneshrygg 1226, Eldgjá 930-40 og Veiðivötnum eða
landnámsgjóskan (LNL 871±2) voru sýnileg á svæðinu og voru fasarnir
ákvarðaðir út frá þeim í upphafi. Eftir því sem á leið og niðurstöður úr aldurs- og
gjóskugreiningum komu í ljós var hægt að þrengja tímabilin að einhverju leyti.
Elstu mannvistarleifarnar eru mögulega frá miðri 9. öld eða frá því um
840-850AD. Um það bil sem hið svokallaða Veiðivatnagos hefst um 871±2
ár er greinilegt að menn eru sestir að á svæðinu og farnir að stunda búskap.
Á svæði A (sjá kort 2) kom í ljós viðarstígur, kolagröf, dren, garður, eldstæði
og tvær stoðarholur sem tilheyra þessu tímabili rétt um 870, ásamt fjölda gripa og
dýrabeina. Er þá tekið mið af niðurstöðu sem fékkst úr C14 aldursgreiningum
og afstöðu minja til landnámsgjóskunnar. Viðarkol voru tekin úr kolagröfinni
og send til Árósa í rannsókn.3 Niðurstöður þessara greininga gáfu aldursbilið
780-840AD með mestu líkindin. Landnámsgjóskan gaf þó til kynna að
kolagröfin hefði verið grafin rétt eftir gos (LNL). Á austurhluta svæðis A þar
sem áður hefur verið mýri, voru engin mannvirki frá elstu tíð en töluvert af
úrgangi og þá sérstaklega smíðaúrgangi, gjalli og beinum.4 Telst líklegt í ljósi
þessa að á svæðinu hafi verið smíðaverkstæði þar sem leifum og ónýttum viði
var kastað í mýrina. Það sama má segja um gjallið en heilmikið af því fannst í
elstu fösum á svæðum A, C, E og F. Járnvinnsluofnar, af lar og smiðja fundust
á svæðum A, B og D en fjallað verður nánar um það hér á eftir. Töluvert af
dýrabeinum, gjalli og viði var í mýrarlögunum á svæðum A og B en stór hluti
þeirra var næst malarkambinum sem liggur í norður-suður meðfram svæðum
A, B og D að austanverðu (sjá kort 3).
2 Else Nordahl 1988, bls. 14-117, Mjöll Snæsdóttir 2007, bls. 183.
3 Jan Heinemeyer 2009, bls. 2.
4 Lísabet Guðmundsdóttir 2010, bls. 64.