Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Blaðsíða 83

82 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Sjeu skoðunarmenn ókunnugir skipi því, er skoða á, eða þeir telja
uggvænt um, að skipið sje í góðu standi neðansjávar, er þeim heimilt,
eftir atvikum skylt, að heimta að skipið sje sett á land.137
Þetta styður þær viðteknu hugmyndir að framan af hafi skipaskoðun verið
mjög ófullkomin hér á landi og hið sama kemur fram í blöðum á þessum tíma.
Þannig segir að þótt sum skip séu fúin og úr sér gengin hafi þau fengist dæmd
sjófær. Þá sé eftirlit lélegt og að skipaskoðun veiti enga tryggingu fyrir lífi og
heilsu sjómanna. Sérstaklega var vakin athygli á að með nýju lögunum gætu
skoðunarmenn krafist þess að skipin yrðu sett á land ef á þyrfti að halda.138
Með lögum nr. 43/1922 var frekar hert á reglum um eftirlit með skipum
og bátum og öryggi þeirra. Um tvenns konar skoðun var að ræða, aðalskoðun
og aukaskoðun, sem voru til skiptis, þannig að hvert skip var athugað einu
sinni á ári, einnig botninn. Tveir menn áttu að skoða seglskip og skyldi
annar hafa þekkingu á skipasmíði, en það var nýmæli og vafalaust til mikilla
bóta. Þá var landinu skipt í skipaskoðunarumdæmi með tilteknum fjölda
skoðunarmanna í hverju umdæmi fyrir sig og voru þeir skipaðir til fjögurra
ára í senn. Skoðunarmenn áttu að vera „valinkunnir“ og „óvilhallir“ og
undirrita sérstakt drengskaparheit.139
Skoða átti bol skipsins, möstur, rár og reiða og ganga úr skugga um að
tilskilinn öryggis- og siglingabúnaður væri um borð og í lagi. Hér var í fyrsta
skipti talinn upp sá búnaður: Dælur, „slökkvitól“ (2-6 fötur), björgunarbelti,
björgunarhringir, legufæri, áttaviti, sjókort, vitaskrá, sjómannaalmanak,
sakka og tæki til að marka stefnu, dýra- eða jurtaolía til að lægja hafrót,
skriðmælir, djúpsakka, sjónauki, skipsklukka, loftvog, varasegl, 12 rakettur, 12
„púðurskessur“ (til að gefa hljóðmerki) og byssa til að skjóta þeim upp, eintak
af alþjóðlegum siglingareglum, eintak af lögum um eftirlit með skipum og
bátum. Björgunarbátar áttu að vera í skipum yfir 50 brúttólestir, sem rúmað
gætu alla áhöfnina, en á minni skipum var heimilt að nota björgunarf leka í
staðinn. Þá átti eftirlitsbók að vera um borð og skyldu færðar í hana upplýsingar
um hverja skoðun, hugsanlega annmarka og úrbætur á þeim.140
137 Sama heimild, bls. 112.
138 G[ísli] Sv[einsson], „Mannskaðinn á „Geir““, Ingólfur 4. júní 1912, bls. 86.
- „Skipskaðarnir“, Suðurland 4. maí 1912, bls. 194. – „Eftirlit með skipum
og bátum“, Suðurland 14. september 1912, bls. 53. – „Mannskaðamálið IV“,
Ingólfur 31. desember 1912, bls. 211. – Sbr. Thorolf Smith, Til fiskiveiða fóru.
Endurminningar Geirs Sigurðssonar skipstjóra (Reykjavík: Setberg 1955), bls. 73-74.
139 Stjórnartíðindi 1922 A, bls. 57-59, 190-191.
140 Sama heimild, bls. 161-164, 190-197.