Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2011, Blaðsíða 99
98 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
sem Brynjúlfur kannaði aðra sögustaði í austurhluta Barðastrandarsýslu
eins og Þorskafjarðarþingstað og ýmsa staði sem minnst er á í Landnámu,
Þorskfirðinga sögu, Grettis sögu og Fóstbræðra sögu.16 Brynjúlfur kom einnig
að Hofstöðum og kannaði staðhætti. Hann þekkti óðara byggingarlagið á
Hofhól/Bænhúshól og taldi líklegt að upp úr hoftóftinni hefði verið reist
bænhús með hefðbundnum hringlaga kirkjugarði umhverfis.17 Ekki getur
hann annarra tófta í túninu.
Árið 1913 kom Matthías Þórðarson þjóðminjavörður að Hofstöðum
og birti niðurstöður vettvangskönnunar sinnar í grein í Árbók Hins
íslenska fornleifafélags árið 1924.18 Þar er Matthías sammála Brynjúlfi um að
hringlaga þústin sé leifar bænhústóftar og garðs í kring: „... lítil, ferhyrnd,
en mjög hlaupin í þúfur. Umhverfis hana er kringlóttur garður, nokkuð
upphækkaður, og margar þúfur, ílangar, í honum, sem kunna að vera gömul
leiði.“19 Suðvestur af bænhústóftinni á svokallaðri Hoff löt taldi Matthías að
hægt væri að greina hoftóftina - mjög óljósa. Hana segir Matthías vera 202/3
x61/4 m stóra, snúa SV-NA og líklega með opi í suðvesturenda.
Árið 1930 friðlýsti Matthías svo minjar á Hofstöðum en friðlýsingin var
byggð á athugunum hans, Brynjúlfs og Kålunds. Friðlýstar voru eftirfarandi
minjar:
a. „Hoftóft“ svo nefnd, í túninu, á f löt vestur frá bænum. b. „Veizlusalstóft“,
er svo nefnist, skammt frá „hoftóftinni“. c. „Hallshaugur“, svo kallaður,
lítill hóll, f latur að ofan, norðan við hinn forna túngarð. d. Bænhústóft, í
norðaustur frá hoftóftinni og kringlóttur garður um. e. Rauðsdalsrúst; er
hún í litlum dal (Rauðsdal), milli Hofstaða og Berufjarðar.20
Sérstök samantekt um friðlýstar fornleifar var gefin út árið 1990 og í neðan-
málsgrein í friðlýsingarskránni er ódagsett athugasemd frá Guðmundi
Ólafssyni fornleifafræðingi um að búið sé að slétta yfir minjar undir lið
b-c, þ.e. Veislusalartóft og Hallshaug.21
Árið 1936 kom sænskur trúarbragðafræðingur, Åke Ohlmarks að
Hofstöðum.22 Hann hafði mikinn áhuga á hofum og bjó til einskonar
gerðfræði fyrir íslensk hof. Hofið í Þorskafirði lét hann í gerðarf lokk b; að
um hofið hefði verið hringlaga garður. Hann lýsir aðstæðum sem svo að á
Hofhólnum miðjum væri lítil ferhyrnd tóft með opi á gaf li. Nokkru sunnar
væri löng tóft sem sneri öðrum gaf li að Hofhól en hinum að sjó og op væri
á gaf li. Þetta væri kallaður gildaskáli.23 Ohlmarks birtir afstöðuriss í grein
sinni, aðallega til að sýna mun á hofgerðum a og b, en skissan dregur lítt