Skáldskaparmál - 01.01.1990, Side 94

92
Baldur Hafstað
tveggja er Ölvir skjótur í ráðum: Hann hvetur Grím til tafarlausrar útgöngu og
hindrar skömmu síðar konungsmenn í að veita honum eftirför með því að gera
konungsskipin ósjófær. Þetta er afdráttarlaus afstaða: Sá sem áður fylgdi kon-
ungi í blindni hættir nú lífi sínu til að bjarga frænda sínum og vini úr greipum
hans.
Athyglisvert er að á þessu augnabliki hverfur Ölvir af spjöldum sögunnar.
Aðeins er sagt almennt frá því hvernig konungur lék vini þeirra Kveldúlfs og
stuðningsmenn: „Sættu sumir af honum refsingum og margir flýðu undan og
leituðu sér hælis, sumir innan lands en sumir flýðu með öllu af landi á brott“
(bls. 404). Þessi hófsama lýsing á sorgarsögu Ölvis væri í anda Snorra. Á hitt er
að líta að Ölvir verður hetja við hina síðustu aðgerð sem sagan greinir frá. En
einnig ber að athuga að í sögunni gætir tvískinnungs að því er varðar umfjöllun-
ina um vini Kveldúlfsfjölskyldunnar og vini konungs. Slíkt þarf ekki að undra
því að ef mæla á styrkleikahlutföll vináttu og konungshollustu þurfa að vera
konungsmenn til staðar sem eiga óvini konungs að vinum. Þannig er Þórir
hersir Hróaldsson og fjölskylda hans í náinni vináttu við bæði konung og
Kveldúlfsættina, sem m.a. sést á því að Þórir er uppeldissonur Kveldúlfs og
fóstbróðir Skallagríms en er engu að síður treyst til að fóstra Eirík blóðöx
Haralds son hárfagra.
Ölvir bjargar semsé andlitinu og fær sálarfrið með því að taka vini og frænd-
ur fram yfir konungstryggð. Því má segja að í sögunni um hann birtist þróun
sem liggur frá hirðarljóma og konungshollustu til trúar á gildi vináttu og frænd-
semi og þar með til ákveðinnar tortryggni í garð konunga. Þetta er megininntak
þáttarins um Þórólf Kveldúlfsson og nauðsynlegur aðdragandi að því sem síðar
kemur.
Sá maður sem tekur við hlutverki Ölvis þegar á Egilssögu líður er Arinbjörn
hersir. Hann er hirðmaður konungs og vinur Borgarættarinnar íslensku. Það
sem gerir sögu Arinbjarnar sérstæða - og sýnir stígandina í Egils sögu - er að
Arinbjörn er frá upphafi ekki í neinum vafa um afstöðu sína þegar á herðir.
Annað er athyglisvert m.t.t. byggingar sögunnar: Arinbjörn er óskyldur Agli,
þ.e. tryggð hans við Egil er einungis reist á vinaböndum (síðar tengjast þeir að
vísu á þann hátt að Egill gengur að eiga frændkonu Arinbjarnar). Þannig leiðir
Egils saga okkur frá frændsemi til vináttu. Þeirri fullyrðingu til stuðnings má
bæta því við að þeir bræður Egill og Þórólfur verða vinir eftir því sem á söguna
líður.
Sagan í heild er saga norsk-íslenskrar bændafjölskyldu í samskiptum við
Noregskonunga. Kveldúlfur gefur þennan tón æ ofan í æ: „... sagði enn sem
fyrr að þeir mundu af konungi hljóta skaða einn en enga uppreist“ (bls. 398).
Það kemur reyndar í ljós að íslenska fjölskyldan þarf ekki að láta í minni
pokann. En það gerist eingöngu fyrir hjálp góðra vina. Það er t.d. hjá Þóri hersi
sem Þórólfur Skallagrímsson og Eiríkur blóðöx hittast og stofna til vináttu, og
eftir dráp Atleyjar-Bárðar er það Þóri að þakka að sættir takast. Það er þá sem
tryggð Arinbjarnar gagnvart Agli birtist fyrst. Áður en Þórir fer til Haralds