Skáldskaparmál - 01.01.1990, Page 130

128 Jón Torfason
það vantar alveg undirölduna í Þórðar sögu. Ekki er að sjá að nein persóna eigi
í sálarstríði enda er sálarlíf þeirra allra fádæma einfalt, þær eru svart-hvítar og
flatneskjulegar.
Hugsmíð höfundar
Erfiðlega hefur gengið að renna stoðum undir tilvist Össurar og Ólafar, svo og
annarra persóna í Skagafirði. Sagnir studdar örnefnum mega þó hafa gengið um
vígaferli Þórðar í Skagafirði og hefur höfundur fellt þær að sögunni með því að
tengja alla andstæðinga Þórðar Ormi og láta þá reyna að hefna hans. Gröfum
hjá Egilsá í Norðurárdal og við Lurkastein á Öxnadalsheiði munu hafa fylgt
sagnir um bardaga og höfundur spyrðir þær saman við sagnir um að Þórður
hafi smíðað skála í Flatatungu og á Hrafnagili. Bygging sögunnar mótast þannig
að nokkru leyti af þeim efnivið sem höfundi var tiltækur. Það sama á við um
efnismeðferðina því höfundurinn hefur skáldað upp bardaga vítt og breitt um
Skagafjörð til að koma að örnefnum eða arfsögnum um Þórð hreðu. Sagan er
forvitnileg fyrir vinnubrögð höfundar. Hann fær grindina úr örnefnum og
óljósum arfsögnum um bardaga og leitar á náðir sagnahefðarinnar til að setja
hold á beinagrindina.12
Það er hugsanlegt að hlutverk Eiðs í sögunni sem sáttasemjara sé mótað eftir
framkomu hans í Heiðarvíga sögu þar sem hann hvetur til sátta (1391) og Lax-
dælu (1623) þar sem hann dregur úr því að hefnda sé leitað. En höfundur Þórðar
sögu hefur þá mótað persónu hans eftir sínu höfði. Það sem segir um Sköfnung
kemur heim við Kormáks sögu (1481 og víðar) og Laxdæla sögu (1623).
Lokaorð
Það mætti lengja þessa upptalningu töluvert og nefna fleiri dæmi um frá-
sagnarbrögð sem eru notuð á líkan hátt í Þórðar sögu og klassísku Islendinga
sögunum. Sú niðurstaða, að frásagnartæknilega eigi Þórðar saga heima með
þeim klassísku, mundi ekki breytast þótt fleiri dæmi væru tíunduð. Nánast hver
setning eða atvik í Þórðar sögu gæti forms og framsetningar vegna verið úr
einhverri eldri sögu. Höfundurinn kann vel að segja sögu og hún er meira að
segja spennandi á köflum. Munurinn á henni og eldri sögunum er ekki mikill að
þessu leyti. Handbragðið er gott. Samt þykir lesanda eitthvað á vanta. Líklega
er það einna helst að sagan er skemmtisaga með „góðum“ endi og að persónur
eru í daufara lagi. Aðalpersónan leysir hverja þrautina á fætur annarri áreynslu-
lítið en ekki fer fram mögnuð glíma við stríð örlög þar sem rismiklir einstak-
lingar eiga í sáru sálarstríði.