Skáldskaparmál - 01.01.1990, Side 239

Um hlutverk vísna í Islendinga sögum
237
þessum tilvikum er hulunni svipt af atburðum sem áður voru leyndir. Vísurnar
eru hér nokkurs konar gátur eða þrautir sem sögupersónur fá til úrlausnar en
þegar hún er fengin neyðast menn til að bregðast við.
IV. Vísur til skrauts og skemmtunar
Gamanvísur eru í eðli sínu meinlausar og geta því aldrei orðið til að hrinda
átökum af stað eins og níðvísur. Þótt gamanvísur séu fyrst og fremst tilfærðar
til skrauts og skemmtunar geta þær átt þátt í að beina samúð manna í þann
farveg sem höfundur óskar. Með þess konar kveðskap getur höfundur stjórnað
viðhorfi lesenda til manna og málefna og jafnvel komið boðskap sínum á fram-
færi. I Hallfreðar sögu vandræðaskálds er hin stutta ástarsaga Ingólfs Þorsteins-
sonar og Valgerðar Óttarsdóttur nokkurs konar formáli að ástarsögu Hall-
freðar og Kolfinnu. Þegar Ingólfur er kynntur til sögunnar tilfærir höfundur
eftirfarandi vísu og gerir góðlátlegt grín að glæsimenninu en í vísunni er látið að
því liggja að svo vinsæll hafi Ingólfur verið meðal kvenna að jafnvel hver karar-
kerling hafi lagt hug á hann:
1. Allar vildu meyjar
með Ingólfi ganga
þær er vaxnar voru,
vesöl er eg x til lítil.
Eg skal og, kvað kerling,
með Ingólfi ganga
meðan mér tvær of tolla
tennr í efra gómi.
{íslendinga sögur 1985-86:1196)
Vísur Sneglu-Halla í samnefndum þætti eru flestar gamanvísur sem varpa ljósi
á skelmisskap Halla, og í raun hnitast frásögnin um ýmsar uppákomur sem
tengjast vísunum. I þættinum er m.a. gert grín að sambandi konungs og hirð-
skálds. I stað hins gjafmilda konungs sem hlýðir á lof skáldanna er Haraldur
sem vart tímir að gefa hirðskáldum sínum að éta og er upptekinn af því að láta
þau yrkja um dægurþras og sitthvað sem ekki er konungi samboðið. Eftir-
farandi vísu orti Sneglu-Halli t.d. um hest sem Þjóðólfur skáldbróðir hans og
keppinautur um hylli konungs gaf konungi:
14. Sýrerávallt,
hefir saurugt allt
hestr Þjóðólfs erðr,
hann er drottinserðr.
„Tví, tví,“ segir konungur, „hann kemur aldrei í mína eigu að þessu.“
(íslendinga sögur 1985-86:2231)