Skírnir - 01.09.1988, Page 207

RITDÓMAR
SKÍRNIR
413
arsonar hinnar sérstöku. Þriðja bindið er kallað Skýringar ogfradi og inni-
heldur rækilegar skýringar við fyrstu tvö bindin.
Það er augljós akkur að hafa Hrafns sögu hina sérstöku með í þessari út-
gáfu. Hún er eina upprunalega sagan sem enn er til í fullri lengd og varpar
því ljósi á aðferð ritstjórans við samsetningu Sturlungu. Árna saga er einnig
áhugaverð í samhengi við Sturlungu, því að hún skýrir frá atburðum eftir
fall þjóðveldisins, þegar kirkjan er að festa sig í sessi á kostnað höfðingj-
anna. En hún er þó mjög ólík öðrum sögum í Sturlungu því hún lofar hina
guðlega hetju sína, eins og biskupasögum er gjarnt að gera. Utgefendur til-
greina þá ástæðu fyrir að prenta Árna sögu (fremur en t.d. Þorláks sögu
helga (lengri gerðina), sem segir einnig frá atburðum sem varpa mjög ljósi
á viðburði í Sturlungu) að sagan hafi fylgt Sturlungu í Reykjarfjarðarbók
og handritum skyldum henni. Arons saga, sem oft hefur fylgt með í útgáf-
um á Sturlungu, er úthýst í þessari nýju útgáfu. Skýringin er að „hún á
fremur heima í flokki biskupasagna og að auki eru erfið textavandamál
hennar enn óleyst“. Það eru auðvitað ekki haldbær rök að sleppa sögunni
af þeim sökum að henni svipi til biskupasagna, í ljósi tilvistar Árna sögu,
heldur virðist ástæðan vera að engin rækileg útgáfa liggur til grundvallar.
Mér finnst missir af henni, því að hún sýnir vel hvernig höfundur hennar
sveigir lýsinguna á Aroni í átt til helgisagna og varðveitir íslendinga saga
ólíka túlkun á persónu Arons. Valið vandast því þegar farið er út fyrir aðal-
svið útgáfunnar. En ég hefði kosið að fylgja því fordæmi sem safnandinn
setti sjálfur- að biskupasaga tilheyrði ekki Sturlungu, þegar hann lét nægja
að segja sögu Guðmundar Arasonar aðeins á meðan hann klæddist prests-
hempu sinni.
Texti Sturlungu er byggður á útgáfu Kálunds. Textinn hefur víða verið
borinn saman við handrit og sýnir það vel metnað útgefenda að gera söguna
svo vel úr garði sem kostur er, án þess að róttæk rannsókn sé gerð. Króks-
fjarðarbók er því notuð sem undirstöðuhandrit, en þegar henni sleppir er
texta Reykjarfjarðarbókar fylgt. Svipur textans í þessari nýju útgáfu er þó
fjölbreyttari en texti Kálunds, því að hann „fyrnti jafnan og samræmdi
stafsetningu í átt til skinnhandrita þar sem hann fylgdi pappírs-
handritum“(xcvi). Utgefendur halda í orðmyndir handritanna, þó að um
tvímyndir sé að ræða. Þessi aðferð gefur vel til kynna að texti handrita er
ekki svo sléttur og felldur sem nútímaútgáfur gefa oft hugmynd um.
I útgáfu Svarts á hvítu er fylgt hætti Kálunds þegar lesbrigði eru valin, en
þó er ekki tilgreint úr hvorum handritaflokki þau eru tekin, eins og hann
gerði jafnan, enda leyfir umgjörð útgáfunnar ekki þess háttar nákvæmni.
Vikið er einkum frá texta Kálunds þegar Króksfjarðarbókartextinn er
brenglaður og ef texti Reykjarfjarðarbókar hefur fyllri texta. Einnig er texti
Reykjarfjarðarbókar valinn „þar sem Reykjarfjarðarbók og eftirrit hennar
segja frá á annan veg en Króksfjarðarbók og útgefendum þótti betur
fara“ (xcvi). Það er því augljóst að smekkur ræður miklu þegar texti er varð-
veittur í fleiri en einu handriti og er sjónarmið útgefenda skýrt: