Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Síða 60

dæmi um hið sama meðal íslenskra námsmanna í Kóngsins Kaupmanna-
höfn.11
En þetta á ekki bara við um útlegð í landfræðilegri merkingu. Mann-
eskjan finnur sig oft eins og í útlegð þó á heimaslóðum sé. Um það efni
mætti flytja langar guðfræðilegar vangaveltur, þ.e. um útlegð manneskj-
unnar í heiminum.12 Þess verður þó ekki freistað hér en látið nægja að benda
á snilldarlegt dæmi um ljóð sem ort er út af S1 137, þar sem útlegðin er
túlkuð í mjög óeiginlegri merkingu. Þar er átt við ljóð sálmaskáldsins góð-
kunna sr. Valdimars Briem (1848-1930) frá Stóra-Núpi13 þar sem hann yrkir
í fyrsta sinn eftir andlát ástkærrar eiginkonu sinnar. Svo mikill er harmur sr.
Valdimars að honum finnst sem hann sé í útlegð, staddur í framandi landi
og við slíkar aðstæður geti hann ekki lengur ort, svipað og sálmaskáldið
forna sem talar til okkar í 137. sálmi og segir: „Hvemig ættum vér að syngja
Drottinsljóð í öðru landi?“ í ljóði Valdimars er hin látna eiginkona Valdi-
mars í hlutverki Síonar. Þar segir meðal annars:
Þú vilt að ég syngi nú sætt eins og fyrr
um sigur og gleði;
en Zíon er horfin og sorgin er kyrr
og situr í geði.
Þú vilt að um Zíon nú syngi ég lof,
en sérðu það ekki:
Sá getur ei sungið, er svíður um of
og sára ber hlekki. 14
Ovinir og fjandmenn koma mikið við sögu í harmasálmunum. Því fer þó
fjarri að ætíð sé ljóst við hverja er átt. Þegar talað er í fleirtölu er nærtækt
að skilja talið um fjandmenn á þann veg að verið sé að ræða um óvinaþjóðir
hinna fomu Israelíta eða Gyðinga á tímum Gamla testamentisins.
Einn harmasálmanna sker sig að einu leyti úr. Þar á ég við Sálm 55 sem
er um margt mjög athyglisverður sálmur. Margir minnast vafalaust einkum
orðanna úr 7. versi sálmsins:
11 Sjá Óskar H. Óskarsson 1999.
12 Jón Thoroddsen sneri út úr Sálmi 137 og heimfærði upp á aðstæður Islendinga í Kaupmannahöfn í
Ijóðinu „f Babýlon við Eyrarsund.
13 Sbr. orð R.W. Klein (1979:149). ‘One can be in exile without ever leaving the land.’
14 Sr. Valdimar Briem hafði árið 1898 sent frá sér rit sem hafði að geyma sálma út af öllum 150 sálmum
Saltarans.
58