Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Blaðsíða 139

Pétur Pétursson
„Nú legg ég augun aftur“
Tölfrœðilegar hugleiðingar um bœnir
s
og barnatrú Islendinga
Inngangur
Margt bendir til þess að íslendingar sé trúuð þjóð þegar miðað er við Norð-
urlöndin og aðrar Evrópuþjóðir þar sem nútímalegir samfélagshættir og
efnaleg velmegun ríkir. í þessari ritgerð er sett fram sú tilgáta að trúarlíf
íslendinga mótist af svokallaðri bamatrú, sem er trú sem bömum er beint
eða óbeint innrætt í bemsku og æsku, einkum og séríiagi í bænalífi á heim-
ilum sem fram á okkar daga hefur tíðkast á kvöldin áður en börnin sofna.
Bamatrúin einkennist af miðlægum stefjum kristinnar trúar og birtist
skýrast í algengustu bænum sem beðnar em með börnum þar sem fram
kemur algjört traust á Jesú Kristi sem Guðs syni og frelsara mannanna. í
þessum bænum sem mæðumar biðja oftast með börnum sínum er Guð
ávarpaður sem hinn almáttugi verndandi faðir og Jesús Kristur sem besti
bróðir bamanna, sem elskar alla sem eiga bágt, linar þrautir og tekur þær
jafnvel á sig, og hann er sá sem aldrei bregst og alltaf er viðbúinn að miðla
fyrirgefandi náð Guðs til þeirra sem í einlægni biðja hann.1 Þessi trú virðist
þoka til hliðar og jafnvel gleymast þegar unglingar ná vitrænum þroska sem
þeir geta beitt á hugsun um guð og trúarleg efni. Þroski á sviði trúarlífs er
bundinn því að viðkomandi taki þátt í helgihaldi og safnaðarstarfi og að trú-
arleg gildi þróist og slípist jafnt í glímunni við stóru spurningarnar um lífið
og tilgang þess og hin hversdagslegu viðfangsefni og mannleg samskipti.
Barnatrúin er að öllu jöfnu ekki virk á þessum sviðum en í hana virðist glitta
þegar viðkomandi einstaklingur eignast börn sem hann tekur að biðja með
á kvöldin og fylgja í barnastarf kirkjunnar og hér er sú tilgáta sett fram að
hún geti vaknað þegar einstaklingar lenda í áföllum svo sem að missa náinn
1 Hér er leitast við að halda þeim rithætti að notaður er stór stafur þegar augljóslega er átt við Guð krist-
inna manna. Ella er orðið guð ritað með litlum staf.
137