Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Blaðsíða 142

glímu efri unglingsáranna virðast guðshugmyndirnar fyrst og fremst taka
mið af þörfinni fyrir gott afl í tilverunni sem hægt er að biðja til þegar eitt-
hvað bjátar á. Trú meirihlutans er nátengdara trúnni í daglega lífinu, sem
getur verið margt og mjög breytilegt. Tiltölulega fáir aðhyllast það sem
nefnt var kirkjuleg trú, en hún býr yfir kjama sem er í samræmi við kristna
hefð og boðun kirkjunnar. Það sem hér er nefnt trúin í daglega lífinu hefur
lagað sig að og innibyrgt fjölhyggju og fjölbreyttni samfélagsins varðandi
lífsgildi og skoðanir og þar ríkir sú einstaklingshyggja sem er afurð nútíma-
legra samfélagshátta og aðgreiningar trúarstofnana frá öðrum stofnunum
þjóðfélagsins. Hér er átt við hversdagslega trú sem ekki er bundin við
kristna boðun og helgihald en sem samt hefur að marki að skapa öryggi og
lífshamingju í nútímalegu velferðarsamfélagi þar sem áhersla er á umburð-
arlyndi og friðhelgi einkalffs. Meðal fólks með þessar skoðanir eru margir
sem aðhyllast kenninguna um endurholdgun og virkar hún þannig að fólk
öðlast merkingu með þjáningunni og þá trú að lífið sé skóli og þeir fæðist
aftur sem eiga eftir að læra í skóla lífsins að verða góðar og þroskaðar
manneskjur (Pétur Pétursson 1996). Það fólk sem lifir í þessari „hversdags-
legu trú“ sem hefur ýmiss einkenni þess sem kalla mætti nútímaleg alþýðu-
trú, er fjarlægt kirkjunni þótt það hafi ýmsar væntingar í hennar garð sér-
staklega þegar um það er að ræða að vemda lítilmagnann og stuðla að
góðum málefnum í samfélaginu. Þetta fólk nálgast kirkjuna á forsendum
barnatrúarinnar helst á ævihátíðum og við tímamót í lífi fjölskyldunnar og
gerir það þá á einlægan hátt, enda er þá sjaldan um að ræða beina trúarlega
innrætingu eða predikun af kirkjunnar hálfu. Jesús Kristur þessarar trúar er
fyrst og fremst leiðbeinandi um mannlegt siðferði og boðandi kærleika og
umhyggju fyrir þeim sem eru minni máttar, en litúrgía kirkjunnar og sak-
ramenti eru þeim mjög fjarlæg. E.t.v. má segja að í mörgum tilvikum hafi
sá grunnur sem lagður var með bamatrú og í bænasambandi við foreldra
ekki náð að þroskast til skilnings á trúarsetningum kristninnar þegar hæfi-
leikar til vitrænnar úrvinnslu komu til sögunnar. Guðshugtakið er óljóst og
ekki lengur aðalatriði í trúarlífmu og hæfileikinn til að túlka og heimfæra
líkingar og dæmisögur Biblíunnar þroskast ekki. Þegar hinum manngerðu
myndum hefur verið kastað fyrir róða verður sambandið við guð „ópersónu-
legt“ og trúarþörfin leitar sér margskonar farvegs á einstaklingsbundnum
forsendum. Kjarni trúarlffsins, eins og hann er í kristnum skilningi, leysist
því sundur, verður „ósýnilegur", eins og Thomas Luckmann (1967) hefur
orðað það. Traustið sem þetta fólk hefur til kirkjunnar verður óskilgreint og
safnaðarvitund takmörkuð. (Bjöm Bjömsson og Pétur Pétursson 1990: 90-
91)
Margir fræðimenn halda því fram eins og hér var bent á að ofan að vit-
140