Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Blaðsíða 52

eins og þeir, hann er álitinn fáviti af þeim sem umgangast hann og hann er
gjarnan örlagavaldur í atburðarás, oft með óvæntum viðbrögðum og
hegðun.
Að vera dári vegna Krists var tiltekið form meinlætalífs og heilagleika
sem á sér rætur í Býsans en var einkum áberandi í Rússlandi á miðöldum.
Dárinn fetar braut sjálfsafneitunar og auðmýktar til hins ýtrasta með því að
afsala sér öllum vitsmunalegum gáfum, allri jarðneskri visku, og með því að
taka á sig kross fíflskunnar. Slíkir dárar gegndu oft mikilvægu félagslegu
hlutverki. Einmitt vegna þess að þeir voru dárar gátu þeir gagnrýnt þá sem
fóru með völdin á opinskárri hátt en aðrir.34 Biblíuleg og guðfræðileg rök
fyrir dáraskapnum eru sótt í orð Páls postula í lKor 4:10: „Vér erum
heimskir sökum Krists.“ Hugsun Páls er sú að í augum þeirra sem standa
utan kristninnar er fagnaðarerindið ætíð heimska (sbr. lKor 1.18-25), en
þegar um Kristsdárana er að ræða þá er biblíuversið túlkað bókstaflega og
ýtrustu afleiðingum tekið samkvæmt því. Auk þess á dáraskapurinn í Kristi
meðal annars rætur gyðinglegu spámannahefðinni. Jesaja gekk til dæmis
um fáklæddur og berfættur í þrjú ár (Jes 20.2-4) og Jóhannes skírari var í
klæðum úr úlfaldahári og át engisprettur og villihunang. Eitt af því sem ein-
kenndi dárana var að þeir voru gjaman fáklæddir og berfættir. Berir fætur
urðu því tákn þeirra og segja má að berir fætur í snjó hafi bæði skelft og
heillað Rússa í mörg hundruð ár.35
Kristsdáramir einangruðu sig ekki eins og munkar heldur komu þeir
fram í borgum og bæjum, á torgum, í kirkjum, veislum og krám. Oftast voru
þeir ekkert sérlega málgefnir og þeir tjáðu sig fyrst og fremst með þögninni
og látæði sínu. Þeir voru gjarnan andfélagslegir og ögrandi í framgöngu
sinni og þeir beittu sér sérstaklega gegn ríkidæmi, viðskiptum, sjálfselsku
og nísku og bentu á ranglæti og vonsku veraldarinnar. Með hátterni sínu
minntu dárarnir jafnframt á forgengileika alls og takmörk jarðneskrar feg-
urðar. I staðinn eru þeir fulltrúar innri fegurðar og frelsis. En fyrst og fremst
leituðust dárarnir við að líkjast Kristi, gera Krist sýnilegan í veröldinni.
Dáraskapurinn í Kristi byggir á þeirri hugsun að æðsta játning trúar birtist
ekki í orðum heldur í gjörðum einstaklingsins þegar hann elskar skilyrðis-
laust eins og Kristur og þjáist og gefur líf sitt fyrir aðra. í Kristsdáranum
endurspeglast því sú mynd að Guð afklæðist alveldi sínu og hátign og nið-
urlægir sig og auðmýkir mönnum til frelsunar. Styrkurinn er að verki í veik-
leikanum. f augum trúaðra verður dárinn því eins konar lifandi Kristsíkon,
sameining milli hins himneksa og jarðneska.36
34 Ware, 2003, s. 113.
35 Bodin,1987, s. 85 og 98.
36 Bodin, 1987, s, 85-86 og 90-91.
50