Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Blaðsíða 158

Sálmversið Nú legg ég augun aftur tengir dauðann við svefninn, nánar til
tekið það að leggjast til svefns með blessun og bænarorð foreldra á vör. Náð
og miskunn góðs og almáttugs guðs er kölluð yfir hvílu barnsins og þar með
er móðir og bam umvafin helgi og heilagri nærveru sem skírskotar til þeirrar
heimvonar í ríki Guðs sem allir kristnir menn eiga hlutdeild í. Englar Guðs
vaka yfir barninu sofandi. Þegar sálmurinn er valinn við útfarir ummyndast
svefninn í dauðann, en í þeirri ummyndun fylgir það trúnaðartaust og helgi
sem bænin hefur skapað umhverfis hvíluna. Hvíla barnsins umbreytist í
kistuna og yfir öllu vaka englar Guðs sem hugga og styrkja þá í sorginni er
eftir lifa. Yfir og allt um kring eru orð og tákn sem minna á nærveru Jesú,
bróðurins besta sem vakir yfir baminu sem besti bróðir, sem þjáðist með
öllum og dó fyrir mennina og reis upp fyrir alla menn til dýrðar ríkis Guðs.
Þriðji vinsælasti sálmurinn er Ó þá náð að eiga Jesú eftir bandaríska
skáldið Joseph Scriven (1820-1886) í þýðingu Matthíasar Jochumssonar og
hefur hann verið í sálamabókunum frá 1886. Þessi sálmur er ýmist notaður
sem barnasáhnur eða við jarðarfarir. Hann fjallar eins nafnið bendir til um
þá náð og hamingju sem í því er fólgin að eiga Jesú að sem bróður og vin í
sorg og neyð. Allir geta svikið mann á endanum en ekki Jesús sem opnar
leið að fyrirgefandi kærleiksfaðmi Guðs.
Samantekt og niðurstöður
Barnatrúin á rætur sínar að rekja til bæna með börnum á heimilum og hún
er uppspretta huggunar og styrks á erfiðum stundum. Þessi hefð, sem lík-
lega á sér rætur í húslestrum og bænum á sveitaheimilum fyrr á öldum virð-
ist ekki vera í rénum hvað svo sem líður nútímalegum uppeldisháttum og
útivinnu mæðra. Þessi hefð tengir bamatrúna, sem í mörgum tilfellum er
eins konar einkatrú, við kristna hefð og boðun kirkjunnar. Bænirnar tengj-
ast sálmahefðinni og þar með hefur skapast snertiflötur milli frummótunar
í trúarlegum efnum og boðunar kirkjunnar og það hefur ekki svo lítið að
segja um það samband og þær væntingar sem fólk almennt hefur til kirkj-
unnar. Þar með opnast stórum hópi fólks leið til að samsamast kirkjunni og
þekkja sálft sig í boðun hennar. Hins vegar hefur fjölbreyttni og sérhæfing
ásamt aðgreiningu kirkju frá öðrum stofnunum samfélagsins fjarlægt fólk
frá kirkjunni og boðun hennar. Fólk á almennt erfitt með að staðsetja guð-
strú sína í heimi vísindalegrar þekkingar og tækniframfara, en hún lifir
áfram í tilfinningalífinu á sinn þögla og ósýnilega hátt. Gegn þessu vinnur
bama og unglingastarf kirkjunnar enda má segja að um 40 % landsmanna
játi kristna trú og eigi persónulega trú á góðan guð sem það getur snúið sér
til í bænum sínum. Hin svokallaða einkatrú hefur hjá fæstum þróast upp í
156