Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Page 89

bæði í orði og hugsun þegar fjallað er um tilveru móðurinnar handan grafar
og dauða. Það er gert með mynd af dansiballi þar sem móðirin laus við þján-
ingu stígur dans við „föður vorn“. Þama hefur móðir skáldsins samsamast
Maríu ekki aðeins í þjáningu hennar eins og kemur fram í heiti Ijóðsins og
fyrri hluta þess heldur einnig í sælu hennar sem himnadrottningar.65
Stefin dauði og upprisa fléttast einnig saman í ljóðinu Maður verður úti.
Þar kveður Jóhannes um örlög ótölulegs fjölda landa sinna gegnum tíðina
en hrakningar á heiðarvegum auk sjávardauða hafa krafist flestra fórna af
alþýðu þessa lands. Það kemur enda fram í ljóðinu að það er alþýðumaður
í sauðaleit sem í hlut á.66 Þá heggur Jóhannes nærri eigin reynsluheimi þegar
haft er í huga hversu djúp áhrif lífsháski föður hans hafði á hann og rætt
hefur verið um hér að framan. Hin trúarlega vídd kemur fram í myndsniði
ljóðsins í fimmta erindi þess þar sem húminu er líkt við það að „skyggi af
englavængjum“ hátt yfir höfði göngumannsins.67 I lokaerindinu má hins
vegar segja að trúarstefið færist úr myndsniðinu yfir í efnissniðið og fái þar
dýpra inntak:
Hvíli ég örmagna
í eilífð hvítri:
fönnugir englar
flögra nær
horfa í augu mér
hvísla í eyru mér
- sígur í brjóst mér
svefn vær.68
Dauðinn er því ekki ógnvænlegur eða örvæntingarþrunginn heldur sem
vær svefn undir vökulum augum fannbarinna engla.
Loks er í Sjödœgru eitt ljóð um upprisuna sjálfa sem atburð og ber ein-
faldlega heitið Upprisa. Þar er ekki átt við hinn einstaka atburð er Kristur
reis frá dauðum heldur þá upprisu sem bíður allra manna. í ljóðinu falla öll
þrjú sniðin sem hér hafa verið notuð sem greiningartæki saman þannig að
Ijóðið ber í sér túlkun sína með sérstökum hætti:
65 Hér getur ekki verið um orðaleik eða tvíræðni að ræða þar sem vísað væri til endurfunda foreldranna þar
sem faðir Jóhannesar var enn á lífi.
66 Sjá:..... þræði ég feril/feðra minna/allrar skepnu/auðmjúkur þjónn“. Jóhannes úr Kötlum 1976: 19. Ljóðið
kallast þannig á við fjölda þjóðsagna, þjóðlegra frásöguþátta og mannlífslýsinga. Þá má benda á að t.d.
Aðventa Gunnars Gunnarssonar (1. útg. á fsl. 1939) fjallar um sama stef þótt sögupersónan þar lifi af þrátt
fyrir mikla hrakninga.
67 Jóhannes úr Kötlum 1976: 19. Sambærilegt dæmi er að finna í lok 7. erindis þar sem fönnin sem smalinn
fellur í er nefnd „helgur dúnn“. Jóhannes úr Kötlum 1976: 20.
68 Jóhannes úr Kötlum 1976: 20.
87