Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2005, Page 90

Hinir dánu koma:
í Ijósum slæðum
stíga þeir upp úr brúnni moldinni
sem gullin kvika
tindrar í dagmálaskininu
hið eilífa líf
lífið sem þeir létu fyrir oss.69
Hér ber aðeins að árétta að Jóhannes leit á allan dauða sem fórnardauða.
Þar hafði dauði Krists enga sérstöðu. Helst það í hendur við áherslu hans á
Krist sem frummynd mennskunnar og djúpa samkennd hans með öllu lífi í
hvaða mynd sem það birtist í ljóðum hans.70 Má líta svo á að hér sé um að
ræða afleiðingu af hinni ríku félagshyggju og samhyggð hans sem oft
verður að samlíðun þegar hann yrkir um lítilmagnann. Hér má þó einnig
minna á þá náttúrudulhyggju sem kemur fram í sumum ljóðum Sjödœgru og
felur í sér þann skilning að hið heilaga búi í gjövallri náttúrunni.
Ljóð með lauslegum kristnum vísunum
Hér er um ósamstæðan flokk ljóða að ræða sem eiga það eitt sammerkt að
hafa að geyma kristnar vísanir ýmist í mál- eða myndsniði sínu. Hér verður
aðeins brugðið upp nokkrum dæmum til að fylla frekar út í þá mynd sem
dregin hefur verið upp af ljóðunum í Sjödœgru.
Hann er kominn er eitt þeirra ljóða sem hvað erfiðast er að flokka sam-
kvæmt því kerfi sem hér er viðhaft og sýnir hversu torvelt er að meðhöndla
ljóð út frá inntaksgreiningu. Það er pólitískt og í því er að finna kristna
vísun. Þá má færa rök fyrir því að það sé trúarlegt og veltur sú röksemda-
færsla á því hvemig hið þrungna fyrirbæri „dagur lifendanna" er túlkað. Þar
gætir beinnar vísunar í kristna „eskatólógíu“ en hér er allt eins mikið um
félagslega framtíðarsýn að ræða. í ljóðinu kemur hins vegar fram klár
biblíutilvísun í hin þekktu orð Krists: „Lát hina dauðu jarða sína dauðu“.71
69 Jóhannes úr Kötlum 1976: 96.
70 Hér má t.d. vísa til þess að í Maler dolorosa er litið á lömbin sem skorin eru í sláturtíð sem fómarlömb.
Jóhannes úr Kötlum 1976: 67. Þá má benda á ýmsa staði þar sem öreigar eða hermenn er falla í baráttu
fyrir friði og frelsi eru álitnir deyja n.k. staðgengilsdauða, þ.e. koma fram sent fómarlömb.
71 Lúkasarguðspjall 9. 60. Eysteinn Þorvaldsson segir réttilega að Maríuvers sé úr Eilífðar smáblóm (1940).
Eysteinn Þorvaldsson 1971: 36. Það var þó síðar fellt úr þeirri bók og varð hluti af ljóðabálkinum Manns-
sonurinn (1966) og er líklega þekktast þaðan.
88