Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1984, Page 33

múlaþing
31
bókina. Það er eins og fyrirlitning sveitaryfirvaldanna á þessum forsjár-
lausu vandræðageplum skíni í gegnum þetta groddalega orðalag, sem
sr. Benedikt notar hvergi annarsstaðar í bókinni.
En hafi sveitarstólpunum í Norðfirði þótt nóg komið af ábyrgðarlaus-
um barneignum Jóns Jónssonar, þegar Sigríður litla kom í heiminn,
hefur þeim sjálfsagt fundist keyra um þverbak fjórum mánuðum
seinna, þegar Svanhildur á Grænanesi lagðist á sæng og fæddi son, sem
hún kenndi Jóni. Drengurinn fæddist 12. júlí 1822 og var skírður Jón.
Ekki eru til heimildir um viðbrögð allra aðila, sem málið snerti. Verð-
ur að geta sér til um sumt.
Trúlegt er, að barneign Svanhildar hafi snortið Sigríði frá Eldleysu
illa. Hún var aðeins tuttugu og tveggja ára, lítið lífsreynd, en ef til vill
vön nokkru eftirlæti. Hún var nú búin að eignast tvö börn með þessum
óforsjála kvennaljóma úr Fáskrúðsfirði og byrjuð að ganga með það
þriðja. Hefur hún farið heim að Eldleysu einhverntíma á næstu mánuð-
um, og fæddist Bjarni sonur þeirra Jóns þar, hinn 11. mars 1823. Jón
var hinsvegar kyrr í Norðfirði, hefur líklega dvalist mest á Hólum og í
Naustahvammi, en þar hafði hann eitthvað verið viðloðandi áður en
Sigríður kom til hans að Hólum.
Líklegt er, að Eiríkur á Eldleysu hafi borið þykkju til Jóns vegna
einkadóttur sinnar, en um það eru þó engar heimildir.
A viðbrögðum sveitaryfirvaldanna í Norðfirði og Mjóafirði leikur eng-
inn vafi. Þeim þótti nú einsýnt, að kvenhylli Jóns ætlaði að leiða af sér
meiri sveitarþyngsli en góðu hófi gegndi, með sama áframhaldi. Segir í
Skorrastaðarbók 1823, að Jón Jónsson, bóndanefna í Naustahvammi,
hafi verið dæmdur úr sveitinni. Er hann síðan talinn burtvikinn þaðan,
en ekki sagt hvert. Bendir flest til þess, að hann hafi verið kyrr í
Norðfirði. Háðu sveitaryfirvöld beggja hreppanna einskonar kalt stríð
sín á milli og við Jón næstu þrjú ár út af búseturétti hans og þeirra
Sigríðar beggja.
Jóni sjálfum hefur verið ljóst, að komið var í óefni og að hagkvæmast
væri fyrir hann að vera ekkert við barn Svanhildar kenndur, enda harð-
neitaði hann að gangast við því.
Svanhildur hélt hinsvegar fast við framburð sinn um faðernið. Þegar
sýnt þótti, að engu yrði um þokað í málinu með fortölum og samning-
um, hélt málið áfram til sýslumanns. Var það tekið fyrir í fyrsta sinn við
réttarhöld, sem fram fóru á Eskifirði 17. október 1822. Komu Jón og
Svanhildur þar bæði fyrir réttinn og auk þeirra sem vitni Eiríkur Einars-
son frá Eldleysu, Torfi Bjarnason frá Steinsnesi, Hermann Hermanns-