Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1988, Síða 63

MÚLAÞING
61
mátti ekki standa, annars hefði fyrirhöfn fyrri ára og fundahöld með
samtakavilja verið unnin fyrir gíg. Lítum svo á framhaldið:
19. nóv. 1887: „Jeg fór að Klaustri og Valþjófsstað og við Halldór
[Benediktsson] þaðan og út að Arnheiðarstöðum. Byrjuðum þar ásamt
Sölva [Vigfússyni] að semja vörupöntunarskrá fyrir fjelagsmenn í
Fljótsdalsdeild.“
22. nóv: „Sátum á Arnheiðarstöðum við skýrslurnar.“
Ur annál ársins 1887:
„Verslun hefir verið erfið, - kaupmenn hafa selt dýrt vöru sína eins
og fyrr. Þó hefur Pöntunarfjelag Hjeraðsmanna haft talsverð áhrif á
vöruverð þar. Svo lítur út sem Gránufjelagsverslun sje nú að riða til
falls. Pöntunarfjelag myndaðist í Hornafirði - hafði fyrir umboðsmann
hinn sama Zöllner, sem Pöntunarfjelag Hjeraðsmanna. [Það] á nú 2
hús á Búðareyri, sem notuð voru í sumar. Zöllner sendi því mjög
miklar vörur, sem allar voru með miklu betra verði en sams konar hjá
kaupmönnum. Ull, sem send var komst í gott gengi í Englandi og
seldist nokkru betur að kostnaði frádregnum en kaupmenn létu fyrir
hana.-------Sauðir komust í fyrra í pöntunarfjelaginu sumir á 19 kr.
nettó en í haust er sagt að meðalverð á sauðum þeim er pöntunarfjelagið
sendi (rúmum 3550) muni vera kr. 15,50 auk kostnaðar, - bestu verða
því 17 kr. eða nokkru meira. Hjá kaupmönnum mundu þeir ekki hafa
gjört meira en 13 - 14 kr. 4. nóv. stofnað „Verslunarfjelag Hjeraðs-
manna.“ Þetta fjelag ætlar að taka lán erlendis allt að 60000 kr. og
setur jarðir og fríðan pening í veð. Hefir svo S. Sæmundssen erindreka
erlendis, sem kaupir vörur handa fjelagsmönnum fyrir þessa peninga
eða svo mikið af þeim sem þarf og sendir þær - selur síðan ull fjelags-
manna í sumar og sauði í haust.
Tilgangur fjelagsins með þessa lántöku er sá að hún beri þann arð
að kaup fáist svo góð fyrir peningana að 20% megi leggja í sjóð árlega
í 5 ár, sem verður nægilegur höfuðstóll eftir þau ár liðin til þess að
fjelagsmenn geti þá byrjað sjálfstæða verslun. Öll skjöl, sem þetta
snerta voru send með pósti 3. desember. Ekki eru enn uppgjörðir
reikningar pöntunarfjelagsins fyrir þetta liðna ár.“
Ekki minnist Sæbjörn á aðrar ástæður fyrir sundrun pöntunarfélags-
ins en að forstöðumennirnir hafi ekki viljað vera áfram. Greinilega
hefir þó orðið einhver sundurþykkja milli Innhéraðsmanna og Úthér-
aðsmanna. Sá grunur læðist að manni að Fljótsdælingar, Fellamenn
og Valla / Skógamenn hafi frá upphafi verið sannfærðari en hinir um
gildi samvinnunnar. Og ef við lítum á nafnalistann í upphafi þessarar