Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1988, Síða 79

MÚLAÞING
77
Hér lýkur tilvitnun í yfirlit ársins 1893 en það er hið síðasta, sem
Sæbjörn ritaði í dagbækur sínar. Hann lést úr lungnabólgu 11. febrúar
1894. Rúmlega hálft ár varð á milli dánardægra tveggja brautryðjenda
pöntunarfélagsins: forgöngu- og hugsjónamannsins Þorvarðar Kjerúlfs
læknis og Sæbjarnar Egilssonar, sem var hinn öflugi bakhjarl félagsins
heima í Héraði. Báðir lifðu þeir þó það, að félag þeirra yrði hið öflug-
asta sinnar tegundar á Austurlandi.
Hægt er að líta á Pöntunarfélag Fljótsdalshéraðs og Kaupfélag Hér-
aðsbúa sem órofa heild, sem nefna mætti Samvinnufélag Héraðsmanna.
Það hefur haldist rúma öld, þrátt fyrir allar breytingar á aðstöðu,
flutning hafnar frá Seyðisfirði til Reyðarfjarðar og þrátt fyrir gjaldþrot
pöntunarfélagsins. Engir aðrir en pöntunarfélagsmenn stofnuðu Kaup-
félag Héraðsbúa. En lagning Fagradalsbrautar og bygging Lagarfljóts-
brúar kölluðu á bryggju og ný verslunarhús á Reyðarfirði. Og þá var
komið fram á nýja öld.
í riti Benedikts Gíslasonar frá Hofteigi: Kaupfélag Héraðsbúa, fimm-
tíu ára starfssaga, stendur að sr. Einar Jónsson á Kirkjubæ hafi orðið
formaður pöntunarfélagsins árið 1894. Sæbjörn Egilsson segir í dagbók
sinni að sr. Einar hafi verið kjörinn formaður á aðalfundi á Miðhúsum
25. okt. árið 1893, þeim næsta eftir lát Þorvarðar Kjerúlfs og er það
að sjálfsögðu hið rétta. Félagið hafði nú deildir í öllum níu hreppum
Héraðsins en auk þess urðu deildir á Seyðisfirði og Loðmundarfirði.
Góð samvinna virðist hafa verið með stjórn félagsins og afhendingar-
stjóranum, Snorra Wíum. Hélst þannig í horfinu um nokkur ár en eftir
miðjan tíunda áratuginn fór verulega að syrta í álinn, þótt bliku drægi
fyrr á loft.
Arið 1884 komu boð frá sendiherra Dana í London um að hafa
strangt eftirlit með íslensku fé, sem sent væri til Bretlands. Landshöfð-
ingi bað þá lögreglustjórana að áminna bændur um að senda einungis
alveg heilbrigt fé út en þar við sat. Síðar á níunda áratugnum kom í
ljós að kjör bænda í Bretlandi fóru versnandi. Kröfur komu fram um
að leggja hömlur á innflutning landbúnaðarafurða til Bretlands. Sýni-
lega þurfti ekki annað en að einhverra sjúkdóma yrði vart í búfé til
þess að innflutningur væri þegar í stað bannaður frá landi eða löndum,
þar sem sýkt búfé fyndist. Því var það að Coghill aðvaraði íslendinga
svo um munaði árið 1890, e. t. v. einum of hastarlega. Hann for í blöð
og skammaðist yfir dýralæknisleysinu og hirðuleysinu um að heilbrigð-
isvottorð væru gefin út, svo að breskir kaupendur gætu verið vissir um
að flytja ekki sjúkdóma þangað með íslensku fé. Fjárkláða hafði lítil-