Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1988, Síða 155

halldór ármannsson o. fl.
Konan og nautið
Eftirfarandi þáttur er soðinn saman úr tveimur um sama atburð. Annar er eftir Halldór
Armannsson, en hinn skrifaði Eyjólfur Hannesson. Þætti Halldórs er fylgt að mestu, en
lítið eitt þó tekið úr þætti Eyjólfs. Halldór mun hafa sýnt Stefanfu Ágústsdóttur, dóttur
konunnar sem fjallað er um, þátt sinn, og hún hefur bætt við nokkrum atriðum sem hér
eru upp tekin. Þá tók eg tilgreinda fæðingar- og dánardaga úr prestþjónustubókum Desja-
mýrarsóknar. - Á. H.
Nokkuð tíðkaðist fyrrum og fram á þessa öld að ala tarfkálfa til
tvegga ára aldurs eða þar um bil. Ef vandað var til eldisins voru þeir
þá orðnir nokkuð vænir, kjötþungi þeirra 200 - 300 pund. Þetta þótti
gott innlegg í viðskiptareikning eða þá í búið þegar matan af þessum
skepnum var nýtt til heimilis, og ekki var húðin af þeim síður verðmæt
til skógerðar þegar menn þurftu að leggja land undir fót, fara langferðir
gangandi og í fjallgöngur vor og haust.
Jafnan voru alinaut þessi höfð með kúnum og látin ganga frjáls og
óhindruð. Þau voru yfirleitt hýst um nætur, en úti um daga og helst
til lítillar varúðar gætt, því þau gátu verið varasöm, einkum gagnvart
konum og börnum. En þótt þau yrðu glettin og jafnvel mannýg var
ekki til siðs að blakka þau eða hindra í hreyfingum á nokkurn hátt.
Á þessum tíma var svörður aðaleldsneyti manna í Borgarfirði. Stóðu
svarðarhlaðar víða og mátti stundum gæta þeirra vel fyrir nautum
þessum, að þau ekki ryddu þeim niður og gerðu erfiði manna og
vetrarforða að engu.
Árið 1917 bjuggu ung hjón, Ágúst Ólafsson og Margrét Stefánsdóttir,
í svokölluðum Villabæ í Bakkagerðisþorpi í Borgarfirði. Þetta var lítill
torfbær og þröngur, rakur og kaldur. Ágúst stundaði sjóróðra, en kona
hans gætti bús og barna og vann auk þess öll þau heimilisstörf utanhúss
er hún mátti við koma. Var dugnaði hennar og myndarskap oft við
brugðið. Hún var listfeng nokkuð og skar út í tré rósir, stafi og nöfn.
Með nálinni var hún hög vel, svo að segja má um hana að hún væri
flestum kveniegum íþróttum vel búin.
Þau Margrét og Ágúst höfðu tekið upp allmikið af sverði þetta vor