Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1988, Qupperneq 190

188
MÚLAÞING
arferðum um og eftir aldamót. Hér er ekki um neina heildarlýsingu
að ræða og frásögnin að mestu bundin við það sem eg gjörþekkti.
Kaupstaðarferðir um aldamótin voru líka í flestu skyldar í sveitum
áÚthéraði: í Tungu, Hjaltastaðaþinghá, JökulsárhlíðogEiðaþinghá.
Verslunin var mest við Seyðisfjörð, en sumir Hlíðarmenn versluðu
á Vopnafirði. Þangað var í álíka móðurhendi að sækja.
Kaupstaðarferð var á þessum tíma fyrir unga menn að hleypa heim-
draganum, og það var vissulega andleg hressing að fá sjónvídd út yfir
sveitarmörkin.
Erfiði þessara ferða stælti menn, efldi hugrekki, kjark og sjálfstraust.
Einnig mátti segja að í þessu fælist gramm af menningu.
Fólk sá þarna ýmislegt sem kveikti ljósglampa í sálinni og varð
sumum seinna stökkpallur.
Svo voru það fréttir sem allir þráðu og þóttust meiri menn við túlkun
þeirra er heim kom. Þessi gamli en síungi bókmenntalisti lá þá enn í
blóðinu, en blöð og fjölmiðlar hafa nú að mestu kveðið hann niður.
Á hverju ári voru farnar tvær aðalkaupstaðarferðir, önnur að sumri
með ullina, hin að hausti með sláturfé.
Til var þó að einstaka menn slógu sér saman og fóru skemmtiferð
til Seyðisfjarðar á sumrin. Það var kallað að fara lausríðandi. Þarna
var ekki um kaupskap að ræða utan smávörur. Hnakktaskan tók líka
sjaldan meira en sálarstyrkinn úr Apótekinu.
Sumir kölluðu þessar hnakktöskur sál, sem er gamalt heiti. Þetta
orð er dásamlega myndað og gefur glögga innsýn í hvernig þjóðin leit
og lítur enn á brennivín.
Þessir lausríðandi menn höfðu mikið betri aðstöðu til fréttaöflunar.
Eg man að í fyrri heimsstyrjöldinni biðu tveir bræður niðri á Seyðisfirði
í tvo daga eftir endalokum sjóorustu við Jótland. Þetta hrökk þó ekki
til og fréttin barst ekki fyrr en síðar.
Svona gátu menn ekki veitt sér nema að vera á lausum kjala sem
kallað var.
Einstaka menn fóru til lækniserinda, en þær ferðir voru þó vanalega
stílaðar upp á hinar hefðbundnu kaupstaðarferðir, nema ekki væri von
á að andardrátturinn entist þangað til.
Eins og gefur að skilja vanhagaði um margt milli þessara ferða. Sumt
gekk til þurrðar eða hafði í svip ekki verið hægt að kaupa meira.
Það var því oft ekki hjá því komist að menn færu að vetri til gangandi
til að ná í vörur. Liti vel út með veður höfðu menn grind í skottinu,
og hún var skilin eftir á Vatnsbrekku, brún Vestdalsheiðar.