Skagfirðingabók - 01.01.2016, Qupperneq 45

KAUPMANNSHJÓNIN Á SAUÐÁRKRÓKI
45
Haraldur, en einnig fékk hann konur
til þess að prjóna fyrir sig sokkaplögg og
sjóvettlinga sem hann seldi í versluninni.
Guðrún Árnadóttir (Guðrún frá Lundi)
og Halldóra Friðbjarnardóttir voru þar
mikilvirkar og stundum fór Guðrún
heim með hvítan umbúðapappír í
innkaupatösku sinni. Enginn vissi þá
að hún notaði pappírinn til þess að
skrifa á hann skáldsögur. Haraldur hafði
reyndar orð á því að Eyfirðingar hefðu
prjónað miklu meira en Skagfirðingar
til þess að leggja inn í verslanir og lækka
þannig skuldir, helst að greiða þær upp
fyrir áramót. Þegar Sauðárkrókskirkja
fékk húsnæði Gamlaspítala og breytti
honum í safnaðarheimili færði Haraldur
kirkjunni sjóð Heimilisiðnaðarfélagsins
að gjöf. Félagið hafði þá lengi legið
í dvala, en Haraldur fékk samþykki
þeirra félagsmanna sem enn voru á lífi
til þessarar ráðstöfunar (frásögn sr. Þóris
Stephensen).
Þrátt fyrir margvíslegt annríki gaf
Haraldur sér tóm til þess að sinna
öðrum málum. Hann hafði mikinn
áhuga á atvinnumálum staðarins og
árið 1921 stofnaði hann ásamt fleirum
Mótorfélagið Garðar sem um hríð gerði
út samnefndan bát og verkaði aflann.
Með honum í púkki voru Snæbjörn Sig-
urgeirsson bakari og Steindór Jónsson
smiður. Auk þeirra áttu Nikódemus
Jónsson og Páll Jónsson smiður hlut
í Garðari sem var fimm tonna bátur,
keyptur frá Ólafsvík. Árið 1922 keypti
hann bát við annan mann, „þá var
stundum rótfiskirí á firðinum og aflinn
saltaður.“ Hlut sinn seldi Haraldur eftir
nokkur ár. En 1924 hófu hann, Steindór
og Snæbjörn að kaupa fisk og salta. Þeir
keyptu skúr Höepfnersverslunar við
Selvík á Skaga og fluttu á mölina fyrir
neðan Michelsenshús og söltuðu þar.
Þessi starfsemi gekk fram undir 1940,
en þó brösótt í kreppunni og eftir hana.
Þá var Garðar seldur öðru félagi sem
Haraldur átti hlut í, en meðal annarra
hluthafa var mágur hans, Magnús
Bjarnason. Þeir héldu bátnum úti til
stríðsloka. Árið 1944 var Útgerðarfélag
Sauðárkróks stofnað og var Haraldur
þar meðal brautryðjenda og formaður
félagsins. Félagið eignaðist bát ári
síðar, mb. Sæmund sem var 50 tonna
nýsköpunarbátur, SK 1. Árið 1947
kom síðan mb. Eiríkur, SK 2. Báðir
þessir bátar stunduðu m.a. síldveiðar.
En rekstrarumhverfið var óhagstætt,
síldarleysisár og hærri rekstrarkostnaður
með svo stórum bátum. Smám saman
hallaði undan fæti vegna óhappa og
aflatregðu. „Þegar svo var komið, dvínaði
áhugi margra, en það var ekki háttur
Haralds að hlaupast frá erfiðleikunum.
Hann vann félaginu, meðan stætt var,
og það urðu honum mikil vonbrigði,
þegar bátarnir voru seldir burtu, og
verkalýð á staðnum varð sala sú mikið
áfall,“ segir Kári Jónsson. Í gögnum frá
Haraldi eru allmörg bréf og efnismikil
sem sýna brennandi áhuga hans á rekstri
útgerðarfélagsins; drjúgur tími hefur
farið í bréfaskriftirnar þó ekki sé annað
talið. Hann er á höttunum eftir bátum
til leigu og leitar allra ráða til að halda
rekstrinum gangandi, en kom þó fyrir
ekki. Í dánarbúi hans eru hlutabréf í
útgerðarfélaginu skráð á einstaklinga
sem allir fluttu úr bænum. Líklega
hefur Haraldur keypt hlut þeirra til þess
að létta undir með þeim. Samkvæmt
sömu gögnum er jafnframt ljóst að ekki
greiddu allir þann hlut sem þeir höfðu