Skagfirðingabók - 01.01.2016, Side 96

96
JÓHANN LÁRUS JÓNASSON
DE MEZA HERSHÖFÐINGI
OG ÍSLENDINGAR
ROMANZA ISLANDESE – MAN EG ÞIG MEY
Hver var de Meza hershöfðingi?
CHRISTIAN Julius de Meza (1792–1865)
fæddist og dó í Danmörku, danskur
þegn af spænskum gyðingaættum.
A. F. Tscherning herforingi (1795–
1874) var mágur Meza. Hann varð
hermálaráðherra Dana 1848 og þegar
fyrra Slésvíkurstríðið braust út í mars það
ár, setti hann mág sinn yfir stórskotaliðið,
flestum þó til mikillar undrunar, því
að sérviska hershöfðingjans var á allra
vitorði auk þess sem hann var reynslulaus
sem hershöfðingi. Meza reyndist þó hinn
skæðasti herstjóri og komst það orð á, að
hvar sem hann kæmi nærri væri sigur
vís. Eiga Danir honum að þakka fremur
en öðrum sigurinn í styrjöldinni og var
hann sæmdur æðstu heiðursmerkjum.
Í upphafi síðara Slésvíkurstríðsins
1864 var de Meza einnig yfirmaður
danska hersins þegar sameinaðir herir
Prússa og Austurríkismanna réðust inn
í Jótland og settust um Danavirki á
Suður-Jótlandi. Stefndi þar í stórorrustu.
Meza sá að við ofurefli var að etja og að
Danir yrðu brytjaðir niður í virkinu.
Að kvöldi 5. febrúar 1864 sendi hann
skeyti til herstjórnarinnar og sagði að
danski herinn undirbyggi að hörfa í aðra
varnarstöðu norður við Dybbøl. Síðan
sleit hann öllu skeytasambandi svo að
SÍÐLA ÁRS 2014 voru sýndir í RÚV dönsku sjónvarpsþættirnir 1864, sem fjalla um seinna Slésvíkur-
stríð Dana, þar sem de Meza var settur af sem yfirstjórnandi danska hersins vegna ágreinings við
herstjórnina. Ég missti af fyrsta þættinum, en sá þó de Meza bregða fyrir og fannst nafnið kunnuglegt
þótt ég vissi ekki hvaðan. Þann 4. desember sama ár hlustaði ég svo á hinn ágæta þátt Unu Margrétar
Jónsdóttur, Á tónsviðinu. Þar var flutt og fjallað um lag Meza (romanza), það fyrsta sem samið var
við kvæði Jónasar Hallgrímssonar og vitað er um. Vísað var á nóturnar í Þjóðlagasafni Bjarna
Þorsteinssonar, en lagið við Man eg þig, mey! tileinkaði Meza vini sínum Gísla G. Brynjúlfssyni. En
hvaðan man ég þig Meza? Þessa spurningu var ég kominn með á heilann; fór því að glugga í bækur
mínar og lesa – í leit að Meza, sem virtist vera gamall „Íslandsvinur“.