Skagfirðingabók - 01.01.2016, Qupperneq 185

185
GUNNAR EINARSSON Á BERGSKÁLA
REFAVEIÐAR AÐ VETRI
NOKKUÐ hef ég gjört að því að skjóta
refi á vetrum, en ekki getað stundað það
nema sem tómstundaiðju vegna þess að
ég hef verið við barnakennslu stöðugt frá
1930.
Tvær aðferðir við vetrarveiði refa hef
ég reynt og ætla að lýsa þeim lítillega.
En þær eru: að liggja í snjó- eða torfhúsi
nálægt æti sem ég hef borið út, og að
ganga í slóðir dýranna þegar föl er,
„ganga þær uppi“ sem kallað er.
Best hefur mér gefist að egna fyrir refi
með kindakjöti, helst kind í heilu lagi.
Hef ég oft hleypt skrokknum ofan í dý
eða læk. Virðist mér dýrin ganga betur
að ef þannig er að farið, enda eru þau
EKKI LEIKUR á tveim tungum að Gunnar Einarsson (1901–1959), bóndi, kennari og skáld á Bergskála
á Skaga, var á sinni tíð ein nafnfrægasta veiðiskytta í Skagafirði. Hann hóf refaveiðar átján vetra að
aldri og hlaut hálfsextugur heiðursviðurkenningu Búnaðarfélags Íslands fyrir eyðingu refa og minka,
hafði þá fellt ríflega 2.000 dýr – „1.800 tófur og 300 minka“ stendur í Skagfirskum æviskrám, 2009,
þætti um Gunnar (þar er hann ranglega sagður fæddur árið 1900).
Síðla ævinnar færði Gunnar í letur nokkrar sögur af veiðiskap sínum. Þar fléttast allt þrennt
saman: lýsingar refaveiðanna sjálfra, þekking á háttsemi skolla og náttúruskynjun þess athugula úti-
vistarmanns sem hann var.
Sakir góðra kynna okkar Gunnars á Bergskála komst ég á snoðir um handrit veiðisagnanna og
hvatti hann til að koma því á framfæri. Hann tók þeirri afskiptasemi ekki dræmt. Ég þekkti dr. Brodda
Jóhannesson og bauð Gunnari að ég skyldi sýna honum frásagnirnar í því skyni að hann læsi að eigin
vali brot úr þeim í útvarpi, Broddi var rómaður útvarpsupplesari. Varð úr að Gunnar léði mér handrit
sitt og las Broddi kafla úr því á öldum ljósvakans veturinn 1957–58. Handritið lá því næst óhreyft í
fórum mínum. En eftir fráfall Gunnars þótti mér við hæfi að minnast hans með einhverju móti. Það
leiddi til þess að árið 1961 fékk ég birta í tímaritinu Andvara eina af veiðisögum hans („Unnið greni í
Tindastóli“) og kynnti um leið höfundinn nokkrum orðum.
Veiðisagnahandrit Gunnars á Bergskála gekk til erfingja hans og held ég að það hafi ekki verið
hagnýtt að neinu leyti þangað til nú að sú saga birtist sem hér fer á eftir. Ég hugsaði mér á sínum tíma
að hún yrði prentuð í Andvara samhliða fyrrnefndri sögu, en því varð ekki við komið.
Saga þessi stendur án fyrirsagnar í handriti og gaf ég henni nafn. Frumtextinn er hreinrit, gott og
glöggt og rithöndin snotur. Það hvort tveggja á reyndar við um allar veiðisögur Gunnars á Bergskála.
Hannes Pétursson.