Skagfirðingabók - 01.01.2016, Page 200
SKAGFIRÐINGABÓK
200
sendur um sveitina og til Siglufjarðar til
að fá menn til hvalskurðar. Heyrt hef ég
að hvalirnir hafi verið 3 en sannindi veit
ég ekki á því fyrir víst. Gamlir menn sem
sögðu mér frá þessum hvalreka nefndu
aldrei nema tvo hvali.
Hvalrekinn bægði frá hungusneyð,
ekki aðeins í Fljótum, heldur og líka
hinum nærliggjandi sveitum. Til dæmis
báru Svarfdælingar mikið af hval heim
til sín. En löng og erfið leið var að
fara með hval á baki sér fram Fljót og
yfir Klaufabrekkur. Fyrsta sprettinn í
hábölvuðu færi en fljótlega kom slóð því
að heiðríkjur og sól var og klökknaði að
deginum en gaddfraus á nóttunni. Að
síðustu var slóðin svo hörð yfir fjallið að
farið var með hesta eftir henni og gekk
vel. Sá hét Jóhann bóndi á Jarðbrú í
Svarfaðardal sem fyrstur fór í slóðina yfir
Klaufabrekkur með hest. Siglfirðingar
óku hval heim til sín á ís norður fyrir
Almenninga, Dalaland, Stráka og
svo inn Siglufjörð. Inn um Sléttuhlíð
og Skagafjörð var flutt á hestum. Til
Ólafsfjarðar var hvalnum ekið fram Fljót
og yfir Lágheiði.
Þetta eru einu hvalrekarnir í Fljótum
sem nokkur brögð hafa verið að, enda
munaði um það því að þetta voru stærðar
steypireyðir. Það sögðu mér gamlir
menn að þessi hvalreki hefði bætt vel
úr bjargarskorti og efalaust hefði orðið
stórkostlegt hungur, ef ekki mannfellir,
ef guð hefði ekki sent þessa björg.
Þetta er þá í stuttu máli lýsing á
veðurfari og ástæðum öllum í Fljótum,
Skagafirði og víðar þegar ,,Hrauna-
hvalina“ rak sem svo oft var vitnað til í
mínu ungdæmi.
Gamall pottur úr Hraunakróki, notaður
til að bræða hákarlalifur. Í þessum potti var
hvalur soðinn á skurðarfjörunni 1882. Hann
er 111 sm í þvermál, um 64 sm á dýpt og 14
mm þykkur, gæti verið tveggja alda gamall.
Mynd: Hjalti Pálsson.
Banakringla úr hval, fundin í Hraunakróki.
Mynd: Hjalti Pálsson.