Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Qupperneq 2

2 TMM 2011 · 1
Frá ritstjóra
Stundum er litið svo á að ljóð sé gáta sem þurfi að leysa eða útlenska
sem þurfi að þýða og bókmenntafræðingurinn sé sambland af löggu
og löggiltum skjalaþýðanda. Andspænis Tímanum og vatninu þar sem
yfirskriftin er A poem should not mean but be hafa því bókmennta-
fræðingarnir unnvörpum talið að hér sé ekkert fyrir sig að gera. Þor-
steinn Þorsteinsson spyr hins vegar: „Hverju miðlar ljóðið? Hvaða
áhrifum vill skáldið ná og hvernig fer það að því?“ Og kemur þá á
daginn, í rækilegri grein hans, að hér er um nóg að ræða.
Hér á landi snúast umræður oft um umræður; og þær sagðar á lágu
plani, „íslensk umræðumenning“ sé bágborin. Ólafur Páll Jónsson
heim spekingur er ekki alls kostar sammála því og tilgreinir í ádrepu
ferns konar samræðuhætti hér á landi sem „Íslendingar [séu] góðir í
og [iðki] oft.“ Þar með er ekki sagt að hann sé alveg gagnrýnislaus á
umræðu hefðir hér á landi. Öðru nær.
Þetta er samræðuhefti. Ásgeir Daníelsson hagfræðingur bregst við
grein Ásgeirs Friðgeirssonar í síðasta hefti um glámskyggni hagfræð-
inga í aðdraganda hrunsins; Hjörleifur Stefánsson arkitekt bregst við
skrifum Sigurjóns Baldurs Hafsteinssonar um íslenska torfbæinn og
Silja Aðalsteinsdóttir bregst við leiksýningum síðasta árs. Haukur
Ingvarsson ræðir við Ófeig Sigurðsson rithöfund um bækur hans og
feril en Kjartan Ólafsson fyrrverandi ritstjóri og alþingismaður sér ýmsa
meinbugi á nýrri bók Þórs Whitehead um starfsemi og meintan vopna-
burð íslenskra kommúnista. Kommúnisminn kemur líka mjög við sögu
í grein Tómasar R. Einarssonar um Herberto Padilla, kúbanska skáldið
sem mátti þola pyntingar og fangelsisvist fyrir ljóð sín.
Hvað má tala um? Hvað ber okkur að draga fram í dagsljósið – og
hvað má liggja? Hvernig vinnur sagnfræðingur með heimildir sínar –
og hvaða heimildir hefur hann, í öllum skilningi þess orðs? Guðni Th.
Jóhannes son sagnfræðingur veltir þessu fyrir sér í grein sinni hér, en
fyrir jól kom út ævisaga hans um Gunnar Thoroddsen sem að mörgu
leyti er nærgöngulli en tíðkast hefur í ævisögum stjórnmálamanna hér
á landi og hefur þegar veitt okkur ferska sýn á starfshætti stjórnmála-
flokkanna á síðustu öld – og kannski enn.
Og er þá fátt eitt talið af efni heftisins.
Guðmundur Andri Thorsson