Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Page 14

Þ o r s t e i n n Þ o r s t e i n s s o n
14 TMM 2011 · 1
Tíminn og vatnið 3
Gagnsæjum vængjum
flýgur vatnið til baka
gegn viðnámi sínu.
Hið rauðgula hnoða,
sem rennur á undan mér,
fylgir engri átt.
Handan blóðþyrstra vara
hins brennandi efnis
vex blóm dauðans.
Á hornréttum fleti
milli hringsins og keilunnar
vex hið hvíta blóm dauðans.
Fyrsta erind ið í þriðja ljóði leiðir okkur fyrir sjónir hvernig vatnið flýgur
til baka „gagn sæjum vængj um“; það rennur sumsé andstreymis. Lesa
má erind ið sem myndhverf ingu um náttúrufyrirbæri sem við þekkjum
flest. Segjum að við höfum í huga fossinn hans Nonna litla í Sjálfstæðu
fólki, sem hann lýsir svo:
Mamma. Í fyrra sumar, þá sá ég einusinni fossinn í bæargljúfrinu og hann rann
uppámóti í vindinum, hann fauk aftrábak yfir fjallið.
Og fyrr í bókinni er fossinum lýst á þessa leið:
[S]tundum stendur sunnanvindur í fossinn og feykir úðanum uppyfir fjalls-
brúnina. Þá rennur fossinn uppámóti.20
Þetta er táknlestur, við lesum erindið sem svo að það lýsi atburðum eða
fyrir bærum úr reynsluheimi okkar. Það er myndhverfing sem svarar til
þeirr ar myndar Halldórs að fossinn renni upp í móti. Óvíst er að slíkur
lestur sé mögu legur þegar kemur að erindum tvö til fjögur. Eða hvert
er hið rauð gula hnoða sem rennur á undan ljóðmælanda? Einum rit-
skýranda finnst það minna á sólina.21 En er það líkleg skýring, og fylgir
sólin þá engri átt? Er ekki eðlilegra að lesa erindið bókstaflega: „Hið
rauðgula hnoða“ er rauðgult hnoða,22 og þarf ekki frekari skýringar við,
við sjáum það auðveldlega fyrir okkur þó mynd in sé ekki raunsæisleg.
Eflaust má þó einnig lesa orðið á þann veg að þar glitti í goð sagna- og