Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Page 20

Þ o r s t e i n n Þ o r s t e i n s s o n
20 TMM 2011 · 1
Eins og nýskotnir fuglar
falla nafnlausir dagar
yfir náttstað minn.
Eins og naglblá hönd
rís hin neikvæða játun
upp úr nálægð fjarlægðarinnar.
Meðan andlit mitt sefur
eins og óslokkið kalk
í auga fljótsins.
Kvæðið dregur upp ógnvænlega mynd, lýsir sársauka og vanlíðan. Við
skulum lesa það sem svo að ljóðmælandi sé skáld, jafnvel Steinn Steinarr
sjálfur. Hest arnir sem hugs unum (eða öllu heldur ljóðum) skáldsins
er líkt við eru „blóð járn aðir“,33 dag arnir „nafn laus ir“ – viðburðalausir
og hver öðrum líkur – og falla lífvana „eins og ný skotn ir fugl ar“ yfir
„nátt stað“ þess. Skáld ið á sér greini lega hvergi samastað. Þver sagnirnar
í þriðja erindi má ef til vill lesa svo: Skáldið hlaut eitt sinn högg og
ber þess enn merki, játunin jafngilti neit un, en konan (skul um við
segja) sem er fjarri víkur aldrei úr huga þess. Sá skilningur væri í góðu
samræmi við ástar elegí ur ljóða flokksins. Og „andlit [skáldsins] sefur /
eins og óslokkið kalk / í auga fljóts ins“, en það er undantekning frá allri
reglu efna fræðinnar því kalk sem bland ast vatni ‚slokkn ar‘. Skáldið er
hvítur hrafn, svart ur svan ur.
En ef við fylgjum þræðinum úr lokaljóði Tímans og vatnsins – um
skáldið sem leiðir líf sitt fram til sigurs – er merking fyrsta erindis tólfta
ljóðs þrátt fyrir allt sú, að ljóð skáldsins muni – við illan leik – smjúga
„inn um bakdyr eilífðar innar“ og öðlast þannig framhaldslíf. Í því felst
uppreisn skálds ins.
Áberandi einkenni tólfta ljóðs er sú aðferð Steins sem hann beitir
víða í Tímanum og vatninu að nota sam tengingar ótæpilega til að búa
til samhengi eða sýndar sam hengi. Þrjú erindi ljóðsins hefjast á saman-
burðartengingu og það fjórða á tíðar teng ingu. Reyndar er tengingin
eins og eitt helsta vörumerki Steins í ljóða flokkn um, og sætti mikilli
gagnrýni sumra skálda sem töldu að sam líking væri lakari skáldskapur
en mynd hverfing.34
Tíminn og vatnið 13
Á brennheitt andlit
fellur blátt regn
hinna blævængjuðu daga.