Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Síða 103

A n d i n n o g va l d i ð
TMM 2011 · 1 103
yfirgefa landið, það hafðist þegar Edward Kennedy lét til leiðast að
hringja í Fidel Kastró. Hann kenndi við ýmsa háskóla í Bandaríkjunum
og gaf út nokkrar bækur; sjálfsævisögu sína, ljóðasafn og svo skáld-
söguna Það eru hetjur á beit í garðinum mínum. Hann lést árið 2000.
Þær öskra alltaf á skáldið
Mér vitanlega hefur ekkert verið þýtt eftir Heberto Padilla á íslensku
til þessa en með greininni fylgir þýðing á þremur af hans þekktustu
kvæðum. Þau eru úr fyrrnefndri ljóðabók, Burt úr leiknum. Titilkvæði
bókarinnar hefst svo:
Rekið skáldið burt!
Hann hefur ekkert hér að gera.
Hann tekur ekki þátt í leiknum.
Er áhugalaus.
Skilaboðin óskýr.
Hann tekur ekki einusinni eftir kraftaverkunum.
Hann veltir vöngum allan liðlangan daginn.
Alltaf skal hann geta mótmælt einhverju.
Það er undarlegt að lesa Burt úr leiknum í ljósi þess sem gerðist eftir
útkomu bókarinnar. Maður gæti haldið að starfsmenn kúbönsku
öryggislögreglunnar hefðu haft hana við höndina og notað hana eins
og handbók, mörg kvæðin eru eins og spásögn um það sem Heberto
Padilla þurfti að þola síðar. Og forlagahyggjan er ekki fjarri í ljóðinu
Speki gömlu skáldanna:
Gleymdu því ekki, skáld.
Á sérhverjum stað og stundu
er þú tekur þátt í sköpun Sögunnar eða þjáist hennar vegna
situr alltaf fyrir þér eitthvert hættulegt ljóð.
Stundum veltir maður því fyrir sér hvort það hafi veitt Padilla falska
öryggiskennd að vera málkunnugur foringjum byltingarinnar; hann
hafi haldið að hann gæti sagt það sem hann vildi. Það var smám saman
þrengt að tjáningarfrelsi á Kúbu frá 1961 þegar menningarritinu Lunes
de Revolución var lokað og um miðjan áratuginn var kristnum trúar-
hópum og samkynhneigðum smalað í alræmdar vinnubúðir (UMAP),
sem hafa verið nefndar kúbanska gúlagið. Það varð æ erfiðara að lifa