Tímarit Máls og menningar - 01.02.2011, Page 107

A n d i n n o g va l d i ð
TMM 2011 · 1 107
Tilvísanir
1 Burt úr leiknum heitir á frummálinu Fuera del juego. Hér er vitnað í Heberto Padilla: Fuera del
juego, Edición conmemorativa 1968–1998, Ediciones Universal. Miami, Bandaríkin 1998.
2 José Lezama Lima (1910–1976) er þekktasta skáld Kúbana á tuttugustu öld ef maður miðar
við Google. Hann var áhrifamaður í kúbönsku bókmenntalífi frá því snemma og hélt lengi úti
ásamt félögum sínum tímaritinu Orígenes. Hann var fyrst og fremst ljóðskáld, en skrifaði eina
skáldsögu, Paradiso, sem var mjög lofuð af starfsbræðrum hans, m.a. Vargas Llosa og Julio
Cortázar. Lezama Lima var vel að sér í bókmenntaklassíkinni og verða skrif hans ekki skilin
nema menn hafi rúmlega pungapróf í þeim fræðum.
3 Nicolás Guillén (1902–1989). Hann hóf snemma að yrkja en kynni hans af Federico García
Lorca í Havana 1930 voru vendipunktur í lífi hans. Í framhaldinu gaf hann út þrjár ljóðabækur
sem taldar eru meðal hans merkustu og tengjast mikið kúbanskri alþýðutónlist. Guillén var
múlatti og gaf það skáldskap hans sérstöðu; þrátt fyrir að meirihluti þjóðarinnar séu kyn-
blendingar eða blökkumenn hafa hvítir menn jafnan verið allsráðandi, bæði í stjórnmálum
(undantekningin var múlattinn Fulgencio Batista) og bókmenntum og er svo enn í dag. Eftir
spænsku borgarastyrjöldina gekk Nicolás Guillén til liðs við kúbanska kommúnista. Nokkur
kvæði hans hafa verið þýdd á íslensku af Ingibjörgu Haraldsdóttur.
4 Guillermo Cabrera Infante (1928–2005) var í hópi merkustu rithöfunda Kúbu á síðustu öld.
Þekktust bóka hans er skáldsagan Tres Tristes Tigres, Seix y Barral, Barcelona 1967.
5 Heberto Padilla: Self-portrait of the other, bls. 148. FSG, New York 1990.
6 Self-portrait of the other, bls. 158.
7 Reinaldo Arenas (1943–1990): Antes que anochezca, bls. 162. Tusquets, Barcelona 1992.
8 Pablo Neruda: Confieso que he vivido, bls. 446. Seix y Barral, Barcelona 1974.
9 Self-portrait of the other, bls. 122.
10 Self-portait of the other, bls. 169: „Lezama hafði í hávegum bækur sem voru erfiðar aflestrar –
að skrifa ljóst bar vott um skort á andríki, aðeins það erfiða var örvandi. Oftar en einu sinni
vitnaði hann innblásinn til bókar J. Huizinga, Homo Ludens, til að lýsa þeim leynda krafti
sem felst í myrkri tjáningu: „Hið nána samband milli skáldskaparins og gátunnar hefur aldrei
rofnað með öllu. Í íslensku dróttkvæðunum er of augljós meining talin bera vitni um braglegt
getuleysi skáldsins.“
11 Sjá kafla um Lezama Lima í Mea Cuba eftir Guillermo Cabrera Infante (Plaza y Janés, Madrid
1992) og Órbita de Pablo Armando Férnandez (Unión, Havana 2003).
12 Self-portrait of the other, bls. 174–177.
13 Reinaldo Arenas: Antes que anochezca, bls. 231.
14 Serge Raffy: Castro, el desleal. Aguilar, Madrid 2004, bls. 43.
15 Carlos Franqui (1921–2010) var ritstjóri dagblaðsins Revolución og menningarfrömuður þótt
ekki hefði hann notið skólagöngu. Hann átti heiðurinn af sýningunni Salon de Mayo í Havana
1967 þegar fjöldi erlendra listamanna sótti Kúbu heim. Hann fór í útlegð 1968. Viðtal við hann
er að finna í bók Magnúsar Kjartanssonar, Byltingin á Kúbu (MM 1962).