Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Qupperneq 8

Á s t r á ð u r E y s t e i n s s o n
8 TMM 2011 · 2
Rauðum augum sem glóa eins og blóðdropar um nótt þegar máninn lýkur upp
frosnu silfurauga sínu og hlær tilfinningalausum hlátri.3
Í þessu prósaljóði má sjá hve þroskaður listamaður Thor er þegar orðinn
í sinni fyrstu bók og hve fjölhæfur: sagnaskáld sem sjaldan sleppir taki
á ljóðinu og tónlist þess, og býr hér jafnframt til myndverk sem form­
lega gæti staðið sjálfstætt. Og þó ekki, því að það titrar af hjartslætti.
Blóðdropinn lætur ekki að sér hæða, og hann glóir í augum sálarinnar
sem þar með endurheimtir líkama sinn og sér annað og öðruvísi en hið
frosna silfurauga mánans. Þessi blóðdropi tengist lífi og dauða, einsemd
og ást, í öðrum textum þessarar fyrstu bókar Thors og vísar líka fram
til þeirrar miklu lífsólgu sem einkennir hina umfangsmeiri texta hans.
Lífsólgu sem kemur ekki síst fram í leiftrandi sagnagleði.
Hér nálgumst við mikla og frjóa mótsögn í skáldskap Thors. Hin
móderníska róttækni hans og nýsköpun í skáldsagnagerð sprettur
vissulega af sterku formskyni og vilja til að sveigja tjáningu tungumálsins
undir hljómfall, myndræna sýn og byggingareiginleika sem kunna að
virðast andæfa öllum venjulegum frásögnum. Samt brýst frásögnin æ og
aftur upp á yfirborðið; ein saga sprettur af annarri, persónur velta sögum
fyrir sér og spyrjast jafnvel fyrir um þá sögu sem þær eru staddar í. Þannig
verða formgjörningur og sagnagleði samverkandi öfl í skáldheimi Thors,
þótt vissulega einkennist samlíf þeirra af sviptingum og átökum.
Fyrir þann sem hefur lengi velt fyrir sér eðli frásagnarinnar í verkum
Thors er athyglisvert að heyra hvernig hann samdi verk sín, það er að
segja hvernig þau rötuðu í hið endanlega ritaða form, því að það er vita­
skuld þáttur í umræddi „kompósisjón“. Thor lærði aldrei þann hluta
handverks rithöfundarins sem felst í að slá texta með þokkalegum
hraða á lyklaborð. Allt frá annarri bókinni, Dögum mannsins (1954), til
Turnleikhússins (1979) sat eiginkona skáldsins, Margrét Indriðadóttir,
við ritvélina og sló inn textann. Hefur það ekki verið lítil aukavinna
fyrir hana, meðfram starfi á kröfuhörðum vettvangi annarsstaðar. Og
framlag hennar fólst einnig í samræðum við höfundinn um ýmis fram­
setningaratriði í textanum – hún var í senn nokkurskonar ritstjóri og
ritari. Síðar tók sonur Thors, Guðmundur Andri, við þessu mikilvæga
„ritarastarfi“ og vann með honum að nokkrum bókum. Hér verður því
ekki sagt um rithöfundinn að hann sé alltaf einn, heldur las hann fyrir
og ritarinn sló inn textann. Studdist Thor þá iðulega við handskrifuð
drög í áðurnefndum minnisbókum en hóf sig einnig til flugs frá þeim
síðum og mælti verkið af munni fram eftir því sem það tók á sig mynd í
huga hans og þannig var það fært til handrits.4