Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 77

F r á s a g n a r l i s t o g f j ö l m e n n i n g a r l e g u r s k i l n i n g u r
TMM 2011 · 2 77
vestrænni menningu og kanónu, sérstaklega vegna menntunar sinnar.
En á árum áður hafði hann veitt Machiguenga­fólkinu athygli, eða
réttara sagt sögumönnunum, þ.e. stuttu eftir hvarf Mascarita. Rithöf­
undurinn hafði reynt að skrifa skáldsögu um ættbálkinn og sögumenn
hans en komst ekki langt: „Alveg síðan ég gerði mínar árangurslausu
tilraunir í byrjun sjöunda áratugarins til að skrifa um sögumenn
Machiguenga­fólksins, hafði viðfangsefnið aldrei horfið frá hugskots­
sjónum mínum“ (MVL: 156). Rithöfundurinn las um og stúderaði ætt­
bálkinn en: „Aldrei, í neinum af þessum samtímaverkum, fann ég neitt
um sögumennina“ (MLV: 157). Að auki getum við nú séð út frá minn­
ingum hans að hann hafði eitt sinn brennandi áhuga á Machiguenga­
sögumönnunum:
Af hverju minntust nútímamannfræðingar aldrei á sögumennina? […] Ég sá á
ný að aldrei voru þeir gerðir að umtalsefni, meira að segja ekki í framhjáhlaupi,
þessir ráfandi frásagnarmenn, sem mér virtust vera fegurstu og dýrmætustu
eintök þessa fólks, fjöldinn aðeins handfylli, og höfðu, á einhvern hátt, mótað
þessa forvitnilegu tengingu milli Machiguenga­fólksins og starfsgreinar minnar
(og það sem meira er, einfaldlega lífs míns) (MVL: 156).
Ástæðan fyrir því að þeir voru aldrei gerðir að umtalsefni var sú að
enginn hafði nokkurn tímann séð eða heyrt um sögumann á meðal
Machiguenga­fólksins. En Mascarita vissi af þeim.
Tveimur áratugum síðar hafði Rithöfundurinn umsjón með sjón­
varpsþætti sem kallaðist „Babelsturninn“. Í eitt skiptið var farið í
leiðangur inn í frumskóga Amasón, og honum tókst að sannfæra
framleiðendurna um að gera skyldi þátt um Machiguenga­fólkið en
sagði þeim ekki frá því að takmark hans væri að komast í kynni við
sögumann. Hann ferðaðist með tveimur mannfræðingum frá einni
ættbálkabyggð til annarrar, festi líf fólksins á filmu en fann engar vís­
bendingar um sögumenn. Þegar hann spurði einn höfðingjanna um þá
fékk hann þau svör að enginn slíkur væri á meðal Machiguenga­fólksins.
Rithöfundurinn uppgötvaði þá að frumbyggjarnir veittu aðkomufólki
ekki fullan aðgang að menningu sinni og myndu eflaust aldrei gera það,
jafnvel þótt sumar byggðirnar hefðu fengið vestrænt menntakerfi og
væru í töluverðu sambandi við siðmenninguna. Sögumaður var í þeirra
augum heilagur, þeirra tenging við sögu, goðsagnir, siði og þjóðfélag. Á
því mætti ekki verða röskun.
Rithöfundurinn sá hvorki né hitti Machiguenga­sögumann. Hann gaf
loks draum sinn upp á bátinn og hætti að reyna að skrifa skáldsöguna.
Þegar árin liðu varð ættbálkurinn æ móðukenndari í huga hans; hann