Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 124

D ó m a r u m b æ k u r
124 TMM 2011 · 2
ansi nákvæmar upplýsingar Jennýjar af
væntanlegum atburðum (og á hvaða
síðu þeir muni birtast) og afleiðingum
þeirra, svo og því að hún viðurkennir að
hún sé í raun þekktur glæpasagnahöf­
undur sem gefið hefur út undir dul­
nefni, þá er hætt við að upp komi sá
kvittur að sagan sé í raun öll uppdiktuð
af þessari Jennýju, að hún sé ekki sögu­
maður heldur höfundur (eða ‘höfund­
ur’). En bíðum við, á einum stað virðist
Jenný missa tökin á skapnaði sínum en
það er þegar kemur að skipinu sjálfu,
sem á margan hátt er þungamiðja verks­
ins. Þeir Jón og Örn ferðast sumsé með
skipi til Hull vegna flughræðslu þess
síðarnefnda og Jenný lýsir því yfir að
hún sé alls ekki viss um hverskonar skip
þetta er. Það er í sjálfu sér grunsamlegt
en ekki batnar staðan þegar í ljós kemur
að hún skilur heldur ekki vel af hverju
skipið er á þessari leið og enn síður
afhverju það bara bíður í höfn eftir
heimför þeirra félaga (sem komast aftur
heim öfugt við Sturlu Jón, enda er
aðkoman að Reykjavíkurhöfn ein af
lykil senum bókarinnar). Skipstjórinn
gantast með þetta: „eitthvað um þá ein­
kennilegu ákvörðun skipafélagsins að
„geyma dallinn tæpa viku í höfn, eins
og hann væri í einhverri sóttkví““15 en
Jenný er dálítið áhyggjufull: „Gæti hugs­
ast að það sé ég, Jenný, sem ræð því
hversu lengi skipið liggur óhreyft við
bryggju? Sá langi tími þjónar auðvitað
engu öðru en því sem á sér stað í lífi
Arnar og Jóns“.16 Hér getur lesandi ekki
annað en velt fyrir sér hver sé í raun að
segja söguna, eða réttara sagt búa hana
til, og hvort mögulega standi einhver
‘höfundur’ á bakvið söguna og geti hve­
nær sem er tekið fram fyrir hendurnar á
Jennýju og fyrirskipað atburði, eða
atburðaleysi, eins og að láta heilt skip,
með manni og mús, bíða tæpa viku í
höfn. Er þetta þá kannski alltsaman
dæmi um fyrrgreint „notagildi skáld­
skaparins: að styðja við lífið í því verk­
efni að hanna atburðarás þess“?17 Því
skáldskapurinn er alltumvefjandi í
Handritinu og spinnst stöðugt saman
við lífið. Þeir Jón og Örn byggja kvik­
myndahandrit sitt til dæmis á dagblaða­
frétt af óvæntum fundi útrásarvíkinga
með heimsfrægum leikara og tengja eft­
irminnilegu uppnámi á veitingahúsi
sem þeir félagar hafa sjálfir upplifað. Í
handritinu á hinn heimsfrægi leikari,
eða persónan sem hann leikur, sem er
líka heimsfrægur leikari, að deyja í upp­
námi á veitingahúsi. Þetta uppnám
tekur síðan stöðugum breytingum eftir
því sem þeir heyra fleiri sögur af upp­
námum á veitingahúsum og lenda sjálfir
í slíkum. Í raun má segja að Handritið
virki eins og einskonar samloka, eða
hálfmánakaka, því í ljós kemur að ýmsir
atburðir í síðari hluta bókarinnar elta
uppi atburði í kvikmyndahandriti Jóns
og Arnar, sem, merkilegt nokk, fjallar
meðal annars um föðurarf.
Og líkt og ekkert verður úr heimsókn
Sturlu Jóns á ljóðahátíðina verður ekkert
úr neinu í Handritinu, síst af öllu hand­
ritinu sjálfu. Þeir félagar, rígbundnir í
útúrdúra Jennýar og að auki háðir kóf­
drukknum frænkum Arnar, lenda í
eins konar þeytivindu atburða sem drep­
ur öllu vandlega á dreif og því fæst
hvorki botn í föðurarfinn né kvikmynd­
ina. Það fæst ekki einu sinni botn í
margboðað morð á fyrstu síðum bókar­
innar, því Jenný neitar skyndilega allri
vitneskju um hvort yfirhöfuð af því
verður.18
„Að hanna atburðarás lífsins“
Það er því alveg ljóst að ef skáldskapur­
inn á að hanna atburðarás lífsins þá er
það líf allsundurlaust, allavega ef Bragi
Ólafsson er höfundurinn. Í fræðum sem
snúa að æviskrifum er það viðtekið að